Het door Europa gefinancierde project onderzocht hoe we grondstoffen efficiënter kunnen inzetten in de bouw, waardoor de CO2-uitstoot wordt verminderd. Niet alleen in de bouwfase, maar gedurende de gehele levenscyclus van een gebouw. Voor de transitie naar een circulaire economie is een integrale aanpak van circulair en biobased bouwen ontwikkeld, die de basis vormt voor de bouwsector.
Circulair en biobased bouwen
De bouw is een grootverbruiker van materialen en is verantwoordelijk voor ongeveer 33% van de totale CO2-uitstoot. Momenteel zijn de gebruikte componenten en materialen vaak niet aanpasbaar tijdens de levenscyclus. En zijn ze ook niet gemaakt van hernieuwbare, biobased materialen. Dit komt omdat de meeste bouwprojecten nog steeds op een lineaire manier zijn ontworpen, wat hergebruik van materiaal bemoeilijkt. Een transitie van de huidige ‘lineaire bouw’ naar een biobased, circulaire bouw is noodzakelijk.
Integrale aanpak
Om circulair en biobased bouwen te kunnen realiseren is een integrale aanpak nodig waarin processen, disciplines, bedrijven en wet- en regelgeving veranderd moeten worden. Dit betekent dat bestaande rollen van belanghebbenden in de bouwsector zullen veranderen en nieuwe rollen nodig zijn. We ontwikkelden binnen CBCI een aanpak die samenhang garandeert tussen technische, juridische en sociale aspecten, en businessmodellen om biobased en circulair te kunnen ontwerpen en bouwen. De insteek is dat wat wij ontwikkelen vervolgens op industriële schaal gemaakt kan worden.
Living labs, prototyping, en real life toepassingen
Binnen het CBCI-project zorgden we voor een effectieve leerervaring en kennisdeling door alle fasen in de ontwikkelingsprocessen vast te leggen en te analyseren, bijvoorbeeld via workshops, prototyping, living labs en real-life case-studies.
2 real-life bouwprojecten vormden de kern van het CBCI-project en dit waren de zogenaamde living labs. Het eerste living lab was de uitbreiding van de GGZ-kliniek van de zorgorganisatie Emergis in de provincie Zeeland. De tweede was een nieuwbouwproject van de KU Leuven voor de universiteitscampus in Gent, België.
Sinds de start van het project zijn er cruciale keuzes gemaakt bij de aanbesteding van de living labs. Voor projectpartner Emergis (NL) werd een Design & Build-aanbesteding gekozen voor de totale renovatie en nieuwbouw, terwijl projectpartner KU Leuven (BE) alleen Design & Build heeft gekozen voor de structuur en het skelet, terwijl er voor de plug-in modules is gekozen voor lease voor de HVAC-systemen plus de sanitaire en technische installaties. Door co-creatie konden het CBCI-team en de geselecteerde aannemers de ontwerp- en materiaalkeuzes verder uitwerken.
Binnen het project werkten we samen met stakeholders en experts om gevelelementen te ontwikkelen die niet alleen in het lab als prototypes worden getest, maar ook daadwerkelijk binnen de Living labs worden toegepast. Het ontwerpen, testen en produceren van de prototypes vond plaats in labs in België (WTCB), Nederland (SPARK Maker Space Lab) en het Verenigd Koninkrijk (BRE Centre for Innovative Construction Materials). Deze faciliteiten stelden onze onderzoekers in staat gebruik te maken van de modernste productietechnieken en onderzoeksfaciliteiten. Materialen die in de eerste testrondes zijn meegenomen, waren bijvoorbeeld schapenwol, hout, nabasco, metisse en gras.
Projectresultaten
Na bijna 4 jaar kwam het project op 30 september 2022 tot een einde. Het onderzoek leverde veel resultaten en tools op, zoals diverse publicaties, MOOC's, een praktische gids, real-life gebouw, living labs en een haalbaarheidsstudie. Dit is allemaal bedoeld om (toekomstige) professionals te inspireren en te voorzien van praktische informatie voor hun eigen bouwprojecten, in elke fase van het proces. Met het CBCI project hebben we bijgedragen aan de toepassing van nieuwe oplossingen voor de circulaire economie.
Lees meer over alle tools voor circulair en Biobased bouwen in het magazine.
Publicatie: Vijf bouwstenen voor circulair biobased bouwen
De eerste publicatie binnen het project, de white paper ‘Vijf bouwstenen voor succesvolle circulaire biobased bouwinitiatieven’, is gepubliceerd in november 2020. De 5 bouwstenen die in deze white paper worden geïdentificeerd zijn Betaalbaar, Flexibel, Passief, Integraal en Traditioneel eigenaarschap. Deze praktische whitepaper is gratis te downloaden in het Engels, Nederlands en Frans via de HBO-Kennisbank.
Publicatie: Circulaire en bio-based ambities in bouwprojecten
De tweede publicatie binnen het project, de whitepaper 'Circulaire en bio-based ambities in bouwprojecten; een integrale aanpak van het aanbestedingsproces', is gepubliceerd in december 2021. Deze whitepaper gaat over circulariteit en een integrale aanpak van het aanbestedingsproces. De transitie naar een circulaire economie vraagt om een andere benadering van de ambities en realisatie van bouwprojecten. Een integrale aanpak is noodzakelijk om een gebouw of renovatie succesvol te realiseren. Het inkoop- en aanbestedingsproces speelt een sleutelrol in deze transitie. Deze whitepaper beschrijft de ervaringen en lessen uit de praktijk met betrekking tot circulair biobased inkopen.
De whitepaper is gratis te downloaden in het Engels, Nederlands en Frans via deze link.
Publicatie: Hoe het wetgevend kader circulair, bio-based bouwen kan stimuleren
De derde publicatie binnen het project, de whitepaper regels & voorschriften ‘Hoe het wetgevend kader circulair, bio-based bouwen kan stimuleren’, is in mei 2022 verschenen.
Deze white paper is gepubliceerd in het kader van het Interreg 2seas project Circular Biobased Construction Industry (CBCI), omdat producenten, uitvoerders, gebouwbezitters en -ontwikkelaars wet- en regelgeving vaak bestempelen als belemmerend voor het op grotere schaal toepassen van circulair biobased bouwen. De vraag is of dit klopt.
In deze white paper bespreken wij: hoe belemmerend wet- en regelgeving nu écht is. Hoe groot de ruimte voor het stimuleren van circulair biobased bouwen is. Welke wet- en regelgeving belangrijk is voor opschaling. En hoe flexibel de wet- en regelgeving is in het kader van functieverandering.
De whitepaper is via het inschrijfformulier gratis te downloaden in het Engels, Nederlands en Frans.
Samenwerking
Avans was lead-partner van het onderzoeksproject Circulair Bio-based Construction Industry en werkte samen met 9 kennisinstellingen en -organisaties en ruim 20 observer partners uit Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.
De 9 projectpartners:
- HZ University of Applied Sciences (NL)
- University of Bath (UK)
- KU Leuven (BE)
- Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (BE)
- Vlaamse Confederatie Bouw (BE)
- Kamp C - Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen & Wonen (BE)
- Emergis (NL)
- Provincie Zeeland (NL)
- Agrodome BV (NL)
Binnen Avans waren betrokken: Expertisecentrum Technische Innovatie, Centre of Expertise Biobased Economy en het Expertisecentrum Sustainable Business.
Draag bij aan een circulaire en biobased bouwsector
Onze onderzoeksaanpak met een focus op ontwerpend onderzoeken kenmerkte zich door een iteratieve aanpak en de betrokkenheid van een breed scala aan stakeholders en experts. We organiseerden workshops en bijeenkomsten om meer te weten te komen over alle verschillende perspectieven en probeerden belanghebbenden van het project op verschillende manieren en kanalen te betrekken.
Meer informatie
Wilt u meer informatie over dit project, neem dan contact op met projectleider Maurice van Londen via [email protected].
Ondersteuning
Het CBCI-project werd gefinancierd met bijna € 7 miljoen door Interreg 2 Zeeën 2014-2020. Dit is een Europees territoriaal samenwerkingsprogramma. Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) is een van de financiers.