Hoe kunnen we de langdurige zorg in de (nabije) toekomst blijven organiseren? En hoe kunnen andere domeinen daarbij helpen? Die vragen stonden centraal tijdens de bijeenkomst ‘Zoeken in andere hoeken’, die zorgorganisatie Prisma en Avans Hogeschool samen organiseerden op 29 mei. Tientallen betrokkenen gingen met elkaar in gesprek op Landpark Assisië in Biezenmortel: “Alleen met domeinoverstijgende samenwerking houden we de langdurige zorg in stand.”
Iets na 9 uur melden de eerste genodigden zich bij de Franciscus Kapel op Landpark Assisië, waar Prisma zorg biedt aan mensen met een verstandelijke beperking. Het is een gemêleerd gezelschap, variërend van professionals en cliënten van Prisma tot onderzoekers en docenten van Avans. Ook vertegenwoordigers van de gemeente Tilburg en de provincie Noord-Brabant behoren tot de aanwezigen.
Het verhaal van Jeffrey
Als alle gasten binnen zijn, duidt Michael Kolen van Prisma de uitdaging voor zijn organisatie. Ter illustratie vertelt hij het verhaal van de (fictieve) bewoner Jeffrey. “Onze zorgprofessionals doen wat ze kunnen, maar Jeffrey heeft ook behoeftes búiten het zorgdomein. Alledaagse behoeftes, zoals een boodschap doen. Een uitstapje maken. Zijn onze professionals daarvoor verantwoordelijk? Jeffrey’s verhaal laat zien: de zorg moet anders. Een grote groep mensen heeft behoefte aan een ‘sociaal arrangement’. Daarom hebben we op Landpark Assisië een beweging op gang gebracht waarbij we samen met allerlei partners zoeken naar nieuwe vormen van zorg en samenleven. Dat is in onze ogen dé manier om de langdurige zorg te kunnen blijven organiseren.”
Hij vervolgt: “We hebben al mooie resultaten geboekt met overheden, burgers en bedrijven. Bijvoorbeeld de 10 tiny houses op het terrein, die onze partner Butterfly Effect verhuurt aan vrijwilligers. In ruil daarvoor zetten zij zich in voor de gemeenschap. Dat is wat ons betreft pas het begin. Om dat proces verder te brengen, is het cruciaal dat je van elkaar leert. En elkaars perspectieven begrijpt. Dat is precies wat we vandaag voor ogen hebben. Het zou mooi zijn als dat al concrete resultaten oplevert, maar het doel is om samen te leren hóe we die samenwerking naar een hoger plan kunnen tillen.”
Symbool voor maatschappelijk vraagstuk
Het verhaal van Prisma – en Jeffrey – is prima door te vertalen naar bijvoorbeeld de zorgvraag in de wijk, weet Michael. “Onze opgave staat symbool voor een maatschappelijk vraagstuk, dat zich dus allang niet meer beperkt tot het zorgdomein. Om de langdurige zorg te kunnen blijven organiseren, is verantwoordelijkheid nodig van andere domeinen.” Avans heeft een belangrijk aandeel in de oplossing, legt Michael uit. “Enerzijds om dat gezamenlijke leerproces te faciliteren, anderzijds omdat de kennis van de verschillende opleidingen en Centres of Expertise keihard nodig is.”
Terwijl het gezelschap wordt opgedeeld in 3 groepen om in gesprek te gaan over 3 verschillende vraagstukken, legt alliantiemakelaar Jel Bedaux van Avans uit hoe deze bijeenkomst tot stand kwam. “Tijdens een bijeenkomst met onze werkveldpartners, die we regelmatig organiseren, vertelden we dat we bij Avans kennis willen ontwikkelen door verschillende disciplines aan elkaar te verbinden. Zo willen we uitgroeien tot een kennisinstelling. Michael zag direct de link met het vraagstuk van Prisma en nodigde ons uit. Vervolgens hebben we deze bijeenkomst in co-creatie georganiseerd.”
Complete samenleving
De manier waarop Prisma en Avans samenwerken is de afgelopen jaren wezenlijk veranderd, ziet Jel. “Vroeger was onze gedachte: Prisma is een zorgorganisatie. Daar moeten we dus de zorgopleidingen aan koppelen. Maar het wordt steeds duidelijker dat er méér disciplines nodig zijn om de langdurige zorg te kunnen blijven organiseren. Hier op Landpark Assisië is een complete samenleving ontstaan, met alle facetten van dien: van natuur tot infrastructuur. Met andere woorden: domeinoverstijgend samenwerken is noodzakelijk.”
Als voorzitter van de bewonersraad mengt Jim zich volop in de gesprekken. Hij is een van de ongeveer 250 mensen met een verstandelijke beperking die hier wonen. Al gebruikt hij die term zelf liever niet, zegt hij na de bijeenkomst: “We zijn burgers. En burgerschap betekent dat we meedoen aan in de samenleving én helpen om die samenleving vorm te geven. Daarom zijn we hier vandaag.” Hij is blij dat hij zijn stem kan laten horen. “En het mooie is dat er ideeën ontstaan die op korte termijn zijn uit te voeren. Zoals de bereikbaarheid van het terrein vergroten. Groot denken, klein beginnen. Dat is de manier.”
Interessante zoektocht
Jan-Willem van Herpen van de provincie Noord-Brabant is trekker van het Brabants Netwerk Wonen-Zorg-Welzijn. “Hoe ontwikkelen we dit gebied zodanig dat allerlei partijen daar voordeel van hebben?”, vat hij de opgave van vandaag samen. “Is er bijvoorbeeld ook plaats voor senioren uit Biezenmortel? Zoals Michael zei: wat je hier op kleine schaal ziet, is een maatschappelijke ontwikkeling. Het gemeenschapsdenken wordt belangrijker, vanwege de grenzen aan de zorg. De langdurige zorg moeten we slimmer organiseren. En vooral: samen. Daarom is het zo goed dat hier verschillende perspectieven samenkomen. Juist ook de bewoners zelf. Alleen dan is vraaggericht ontwikkelen mogelijk.”
Michael zelf kijkt tevreden terug op de ochtend. “Het is alleen al goed om te zien dat we al heel veel dingen samen doen. Nu is het zaak om elkaar nog beter te vinden. Heel simpel: als we iets voor elkaar willen krijgen, moeten we wel weten wie ons daarbij kan helpen. Maar je zag deze ochtend ook weer dat het leerproces best ingewikkeld is. We spreken allemaal een andere taal en brengen onze eigen verwachtingen en werkwijzen met ons mee. Hoe ga je dan gezamenlijk leren? Dat is een interessante zoektocht.”
Vervolgstappen
Volop enthousiasme dus, maar hoe nu verder? Jel: “Het gemeenschapsdenken staat centraal. Dat start bij elkaar ontmoeten. Daarom willen we een HELIo creëren op deze plek. Dat is een Hybride Externe Leer- en Innovatieomgeving. In HELIo’s gaan studenten, docenten, onderzoekers en partners uit het bedrijfsleven, de samenleving en de overheid samen de uitdaging aan om concrete oplossingen te bedenken voor diverse vraagstukken. In dit geval kan daarin bijvoorbeeld ook een rol zijn weggelegd voor studenten en docenten van onze nieuwe masteropleiding Health by Design. Vanuit daar kunnen we gaan experimenteren rondom de ideeën die vandaag zijn ontstaan, zoals de lokale Uber om de locatie toegankelijker te maken.”
Tot slot: hoe zou Jeffrey deze bijeenkomst hebben beleefd? “Wat we deze ochtend nu precies hebben besproken, zou hij misschien niet helemaal begrijpen”, denkt Michael. “Maar hij zou het enorm waarderen dat we de krachten bundelen om hem te helpen.”