Om aandacht te vragen voor geweld tegen vrouwen, wordt ieder jaar de wereldwijde campagne Orange the World georganiseerd. Ook dit jaar startte Orange the World op 25 november, de Internationale Dag tegen Geweld tegen Vrouwen, en eindigt de campagne op 10 december, de Internationale Mensenrechtendag. Ik steun dit initiatief van ganser harte, want de cijfers zijn niet om vrolijk van te worden. Ook niet in Nederland.
Dit stuk van prof. dr. Janine Janssen, lector Veiligheid in Afhankelijkheidsrelaties bij Avans Hogeschool, verscheen op 25 november 2023 in BN DeStem.
Zelf ben ik vooral bezig met onderzoek op het gebied van huiselijk geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Voor de goede orde: er vindt nog meer geweld tegen vrouwen plaats, maar ik richt me nu op deze 2 vormen.
Akelige cijfers
In 2022 gaf 9 procent van de bevolking van 16 jaar en ouder (bijna 1,3 miljoen personen) aan in de afgelopen 12 maanden slachtoffer te zijn geweest van een of meerdere vormen van huiselijk geweld. Als verbale agressie meegeteld zou worden, zou dit zelfs 33 procent zijn. In hetzelfde jaar werd 13 procent van de bevolking van 16 jaar en ouder slachtoffer van een of meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag in de afgelopen 12 maanden. Dit zijn ruim 1,8 miljoen personen. De cijfers zijn afkomstig uit de Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Grensoverschrijdend gedrag, een waardevolle informatiebron over deze 2 thema’s.
Zowel bij huiselijk geweld als bij seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben vrouwen een grotere kans om slachtoffer te worden. Zo zijn vrouwen iets vaker slachtoffer dan mannen (10 tegen 8 procent van de bevolking) van huiselijk geweld. Geweldplegers zijn vaak partners of ex-partners. Vrouwen zijn meer dan dubbel zo vaak slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag als mannen (18 tegen 8 procent van de bevolking). In de meeste gevallen zijn het mannen die verantwoordelijk zijn voor dit gedrag.
Alle hens aan dek
Zonder overdrijving kunnen we stellen dat geweld in de intieme sfeer het meest verbreide geweldsprobleem in onze samenleving is. Wat betreft de aanpak is het daarom alle hens aan dek: we hebben iedereen nodig om deze epidemie in te dammen. Dat is dan ook het thema van Orange the World in 2023: Veiligheid overal en altijd, iedereen kan helpen geweld te voorkomen. Dat betekent dat we ook een beroep moeten doen op de hulp van mannen. Mannen worden – terecht – vaak aangesproken op al dit geweld en grensoverschrijdend gedrag. Het kan niet voor de volle 100 procent op hun conto worden geschreven, maar ze zijn als pleger wel oververtegenwoordigd.
Hoewel al dit geweld onacceptabel is, is het uitsluitend veroordelen van gewelddadig gedrag onvoldoende. Het is belangrijk dat we mannen niet alleen als probleem zien, maar vooral ook aanspreken als onderdeel van de oplossing. Dat is belangrijk om iets te kunnen veranderen aan de verhoudingen tussen mannen, vrouwen en andere genders in onze samenleving.
Rolmodellen
Kritisch zelfonderzoek bij mannen naar eigen gedrag moet gestimuleerd worden. Samen – mannen, vrouwen en anderen – leren praten over issues rond intimiteit en relaties hoort daar ook bij. Sterker nog: dat is essentieel om potentiële geweldplegers tijdig in te laten zien dat ze hulp moeten zoeken om escalatie van problemen te voorkomen. De samenleving heeft er naast dialoog ook belang bij dat jongens positieve voorbeelden van mannen krijgen over de omgang met vrouwen. Zij moeten leren dat grenzen gerespecteerd dienen te worden en dat geweld uit den boze is.
Die rolmodellen moeten ook duidelijk maken dat mannen wat te winnen hebben bij gelijkwaardige en respectvolle verhoudingen met vrouwen en anderen. Want iedereen is gebaat bij opgroeien en leven in een stabiele en veilige situatie, ook mannen.
Janine Janssen is naast lector Veiligheid in Afhankelijkheidsrelaties bij Avans Hogeschool ook lector aan de Politieacademie. Daarnaast is zij bijzonder hoogleraar Rechtsantropologie aan de Open Universiteit.
Op 28 november a.s. is in het stadion van NAC Breda een thema-avond over de actie Orange the World, waarin ook gesproken wordt over de rol van mannen in de aanpak van geweld tegen vrouwen. Aanmelden kan kosteloos via de website van VVAO Breda.