Hoe en wanneer je het beste leert van (video)voorbeelden. En wanneer je leertaken dan zelf moet oefenen. Wat studenten doen als zij zelf deze keuze mogen maken. Dit meerjarige promotieonderzoek gaat in op deze onderwerpen.
Leren door te kijken naar het voorbeeld van anderen is een heel natuurlijke manier van leren die jonge kinderen vaak spontaan gebruiken. Ook in het onderwijs wordt deze ‘strategie’ vaak gebruikt om specifieke leertaken onder de knie te krijgen. Onderzoek naar het leren van voorbeelden laat namelijk zien dat bij beginners, de leerresultaten na het bestuderen van voorbeelden beter zijn dan na alleen zelf oefenen. Terwijl dit vaak minder tijd en moeite kost.
Onderzoeksvragen
Het is echter nog een open vraag wanneer en hoe (vaak) deze voorbeelden inzetbaar zijn om zowel de prestatie als motivatie van studenten te bevorderen. En wanneer studenten deze leertaken het beste kunnen oefenen. Kortom, wat de optimale verhouding is tussen het bestuderen van (video)voorbeelden en het zelf oefenen van leertaken ten aanzien van motivatie en prestatie. Met de komst van online leeromgevingen waarbinnen studenten steeds vaker zelfstandig taken leren, is het de vraag welke keuzes studenten zelf maken. En of en op welke manier zij hierbij ondersteuning nodig hebben om effectief te leren.
Resultaten
Dit promotieonderzoek is in 2021 afgerond. De resultaten van de verschillende deelonderzoeken laten onder andere het volgende zien:
- Voor studenten met weinig tot geen voorkennis van een taak of probleem leidt het leren van voorbeelden, eventueel afgewisseld met zelf oefenen, tot betere prestaties dan enkel zelf oefenen, in minder tijd en met minder moeite. Hoewel dit resultaat eerder onderzoek repliceert, is een nieuw gegeven dat dit ook leidt tot meer vertrouwen in eigen kunnen, een belangrijk aspect van motivatie.
- Hoewel het enkel aanbieden van voorbeelden ook goed lijkt te werken, is het in de praktijk wenselijk studenten tussendoor zelf te laten oefenen, bijvoorbeeld om zichzelf te toetsen. Door te oefenen leer je namelijk wat je beheerst en waar je nog extra aandacht aan moet besteden
- Ook lijkt het aan te raden om als leek te starten met een voorbeeld voorafgaand aan zelf oefenen in plaats van andersom, aangezien dit tot meer vertrouwen in eigen kunnen (motivatie) en minder moeite tijdens het leren leidt. Dit zijn belangrijke voorwaarden om te willen investeren in leren.
- Als studenten zelf mogen kiezen hoe en wanneer zij leren van voorbeelden en zelf oefenen, lijken zij redelijk goede keuzes te maken. Dat wil zeggen, keuzes die overeenkomen met richtlijnen uit onderzoek naar het leren van voorbeelden. Toch moeten we voorzichtig zijn met deze conclusie. Studenten in dit onderzoek hadden wellicht enige ervaring met soortgelijke inhoudelijke taken en het leren van voorbeelden. Dit heeft hen misschien geholpen bij het maken van goede keuzes. Bovendien was er, zelfs na instructie over effectieve instructieprincipes, nog ruimte voor verbetering in de keuzes van studenten gelet op hun kennisniveau.
Publicatie
Bekijk de publicatie Voorbeeldig leren van voorbeelden en oefenproblemen in de HBO-Kennisbank.
Ook betrokken bij dit onderzoek
- Prof. dr. Tamara van Gog, hoogleraar Onderwijswetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Tamara is de promotor van Milou van Harsel.
- Dr. Vincent Hoogerheide, postdoc onderzoeker in de onderwijswetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Vincent is de copromotor van Milou van Harsel.