Gebouwde Omgeving

‘Veerkracht als vak’ is dit jaar het thema van het congres van Centre of Expertise (CoE) Veiligheid & Veerkracht, dat plaatsvindt op donderdag 10 oktober. We vroegen directeur Nienke Fabries hoe ‘haar’ CoE bijdraagt aan een veerkrachtige samenleving. En hoe ze zelf veerkrachtig blijft in een onrustige tijd. “Als professional moet je altijd kritisch zijn, maar ‘het wordt niks’ mag je nooit denken.”

“Het was een paar maanden na de moord op Pim Fortuyn. Ik werkte als hoofd Sociale en Economische Zaken in de Rotterdamse deelgemeente Charlois. Er speelden ongelofelijk veel problemen daar. Overlast, criminaliteit, achterstand, bewoners voelden zich onveilig. In mijn eerste jaar in functie vonden er 3 moorden plaats. En iedereen was vol wantrouwen tegen de overheid. Best heftig, zeker als je net begint als ambtenaar. Geen enkele regelgeving of beleid werkte. Op die plek, in die periode, zag ik voor het eerst wat veerkracht betekent.”

Overwinnen van een probleem

Voor Nienke Fabries is veerkracht ‘de vindingrijkheid om een bepaalde situatie te verbeteren of achter je te laten’. “Het is het overwinnen van een probleem door te kijken naar wat wél werkt, in plaats van je bij de situatie neer te leggen”, vervolgt ze. “Dus gingen we in Charlois wekelijkse wandelingen organiseren voor wijkbewoners die al heel lang in de bijstand zaten. In het kader van ‘veilig ondernemen’ organiseerden we de Charlois Haringparty voor ondernemers in de wijk. Zodat ze informeel samen konden zijn, maar tegelijkertijd met ons over serieuze zaken konden praten.”

Door de jaren heen is de situatie in Charlois langzaam verbeterd. “Dat zie ik als ik er terugkom. Er gaat ook nog veel niet goed, maar ‘moedig voorwaarts gaan’ loont.” In haar huidige functie geldt hetzelfde, vertelt Nienke. Ze verruilde haar werk in overheidsdienst in 2011 voor het hoger onderwijs. Inmiddels is ze 2 jaar directeur van Centre of Expertise (CoE) Veiligheid & Veerkracht van Avans. 

Optimistisch CoE

“We werken aan complexe en zware thema’s. Bijvoorbeeld ondermijning, cybersecurity, geweld in afhankelijkheidsrelaties. Om daaraan te werken móét je de wil hebben om zaken te verbeteren, te denken vanuit een positief mensbeeld. We zijn een optimistisch CoE! Onze onderzoekers relativeren nooit hun onderwerp, maar ze kunnen wel de luchtigheid in dingen opzoeken. Dat is belangrijk.” 

Lees verder onder de foto

CoE Veiligheid & Veerkracht wil bijdragen aan een veerkrachtigere maatschappij. Een voorbeeld daarvan is het project ‘Ouder in detentie’, licht Nienke toe. “Dat laat zien wat voor gevolg het heeft voor de relatie tussen kind en vader als die laatste een celstraf moet uitzitten. Met de kennis uit ons onderzoek verbeteren we programma’s in penitentiaire inrichtingen (PI’s) en daarbuiten, bijvoorbeeld op scholen. Zodat PI-medewerkers weten hoe ze het contact tussen de vaders en hun kinderen kunnen verbeteren. En leraren hoe ze het beste met zo’n leerling kunnen omgaan. We kijken ook naar de langetermijneffecten van zo’n aanpak. Uiteindelijk wordt de maatschappij daar veerkrachtiger van, want je geeft kinderen een kans om evenwichtiger op te groeien.” 

Ander soort veerkracht

“Bij het lectoraat Duurzaam Gebouwde Omgeving draait het weer om een ander soort veerkracht: de samenleving voorzien van woningen en andere gebouwen die tegen klimaatverandering zijn opgewassen, of die aan te passen zijn aan de bevolkingsontwikkeling”, vervolgt Nienke. “En er zijn nog veel meer voorbeelden van onderzoek waarmee we onze maatschappij meer veerkracht geven. Van het omgaan met ‘soevereine burgers’ die zich geen onderdeel meer voelen van de samenleving tot het cyberweerbaar maken van ons land en het voorbereid zijn op technologische ontwikkelingen als kunstmatige intelligentie.”

Veerkracht is een ‘hot topic’. Dat blijkt ook wel uit de interesse voor het jaarlijkse congres van het CoE. Vorig jaar was het uitverkocht, en ook dit jaar zijn er al veel aanmeldingen. Wie nog wil komen, kan zich hier aanmelden. “We leven in een spannende tijd”, verklaart Nienke de interesse in dit thema. “Wie er in de VS president wordt is nog onbekend, maar de invloed van Rusland en China groeit en wordt ook steeds agressiever van karakter. Dat heeft enorme consequenties. Ondertussen zit ons eigen kabinet vast in het – in mijn ogen misleidende – frame dat asielzoekers de grootste dreiging voor onze samenleving vormen. Terwijl bijvoorbeeld klimaatverandering, de geopolitieke dreiging, de zich snel ontwikkelende technologie en het tekort aan mensen in zorg en onderwijs steeds grotere en merkbaardere gevolgen hebben.”

Lees verder onder de foto

Veerkracht kun je ontwikkelen

Het zoeken naar oplossingen is dus belangrijker dan ooit om veerkrachtig, veilig en weerbaar te zijn, vindt ze. ‘Veerkracht als vak’ dus. Niet voor niks het congresthema van dit jaar. Wat kenmerkt een veerkrachtige professional? Nienke: “Dat is iemand die altijd zoekt naar hoe het wél kan. En diegene heeft de capaciteit om zaken te onderzoeken, zich te verdiepen in verschillende aspecten en zo tot een nieuwe oplossing te komen. Een veerkrachtige professional weet ook wie of wat je kunt inzetten als hulplijn, waar je kennis kunt halen en hoe je die kunt checken. Het mooie is: dat kun je allemaal leren, dus je kunt zelf je veerkracht ontwikkelen.”

Een belangrijke mindset daarbij is volgens Nienke: vragen stellen in plaats van oordelen. “Dat is ook een rode draad tijdens ons congres. Kijk bijvoorbeeld naar spreker Sinan Can. Hij is journalist en programmamaker en altijd op zoek naar de diepere verklaring. Waarom wordt iemand wapenhandelaar? Waarom gaat iemand naar het kalifaat? Hij wil dat weten, en niet om daarna snel een oordeel te kunnen vellen. Maar om het te begrijpen. Op basis daarvan kun je zoeken naar een oplossing.”

Avans Impact Awards

Ook de workshops tijdens het congres draaien om veerkracht in de brede zin van het woord. “Defensie gaat bijvoorbeeld een workshop geven over wargaming”, licht Nienke toe. “Daarbij wordt een crisissituatie nagebootst, waarbij de deelnemers in korte tijd moeten laten zien hoe ze handelen. Letterlijk leren om veerkrachtiger te worden dus.” Daarnaast reikt het CoE voor de tweede keer de Avans Impact Awards uit aan een werkveldpartner en student(engroep) die het afgelopen jaar een bijzondere samenwerking realiseerden op het gebied van veiligheid en veerkracht.

Centrale vraag op het congres is: ‘hoe blijven wij als professionals hoopvol en weerbaar te midden van maatschappelijke uitdagingen?’ Hoe doet Nienke dat eigenlijk zelf? “Ik hou mezelf voor dat ik nooit moedeloos mag worden. Als professional mag je realistisch en kritisch zijn, je mag bij alles vragen om wetenschappelijke onderbouwing. Maar je mag nooit denken ‘het kan niet’ of ‘het wordt toch niks’. 

Reden tot optimisme

En dat er ook reden is tot optimisme ziet Nienke elke dag. “We kunnen stappen zetten door het verbinden van onderzoek, onderwijs en werkveld. Als je iets onderzoekt, ontdek je dat het altijd beter kan. Dat geeft me hoop en het maakt me weerbaar. Kijk, we zitten hier hartstikke veilig en we zijn in de meeste gevallen vrij om te onderzoeken en te onderwijzen wat we willen. Dat is een groot goed. En dus is het onze plicht om dat ook te dóén, voor alle mensen die die veiligheid en vrijheid niet hebben.”

In oktober richten we ons op Veiligheid & Veerkracht, een belangrijk thema van Avans. Een veilige en veerkrachtige samenleving, met weerbare inwoners die een goed leven leiden – daar zetten wij ons voor in. We doen praktijkgericht onderzoek en verbinden dat met onderwijs en werkveld. Door onze kennis te delen, stellen we professionals in staat om het verschil te maken.