Gebouwde Omgeving

Hoe ziet de stad eruit over een kleine 50 jaar? Wat gaan we daar in ons dagelijkse leven van merken en welke conflicten kunnen ontstaan? Die vragen staan centraal in New Canterbury Tales, het onderzoeksproject van Avansdocent en onderzoeker Nina Kramer. Het project is tot en met 22 oktober te zien in het Stedelijk Museum Breda. Door het publiek onder te dompelen in meeslepende verhalen, wil Nina gezamenlijk nieuwe visies op de toekomst ontwikkelen. De nadruk ligt op het ontwerpen mét mensen, niet vóór mensen. Nina: “Wat vinden we samen wel en niet wenselijk? Die dialoog willen we voeren.”

“New Canterbury Tales is een onderzoeksproject dat zijn oorsprong vindt in het lectoraat Gebouwde Omgeving van Avans”, vertelt Nina, die zelf een achtergrond als ontwerper en beeldend kunstenaar heeft. “Ik ging aan de slag bij het lectoraat om de verbeeldingen van de toekomst aandacht te geven binnen de bouwwereld. We verkennen mogelijke toekomsten in 2070.”

Video: Thijs van Gasteren

8 verhalen over 8 inwoners

Als kind was Nina al gek op verhalen. Zo is de naam van het project gebaseerd op een middeleeuwse raamvertelling. “Een verhaal is een geweldig middel om je gedachten te trainen.” Ontwerpen is haar andere passie. “Als ontwerper heb je de verantwoordelijkheid om je te verhouden tot de toekomst. Zeker als je ontwerpt voor de gebouwde omgeving, want dat gaat om de lange termijn. Dat verplicht je om na te denken over de maatschappij van de toekomst en in gesprek te gaan met gebruikers. Maar denk je na over de verre toekomst, dan zijn die gebruikers er nog niet. Of ze zijn heel jong. Waar willen we heen met z’n allen? Welke gedeelde waarden hebben we? Dat onderzoek ik.”

Maar hoe pak je zoiets aan? Nina: “Als docent storytelling bij de Avansopleiding Communication & Multimedia Design (hierna: CMD, red.) weet ik veel over verbeelding en storytelling. Maar ik kan onmogelijk de expert zijn van alle inhoud. Dus vroeg ik 7 lectoren van Avans naar hun toekomstvisie. Ik was op zoek naar uiteenlopende perspectieven om een breed spectrum te creëren. De 7 interviews dienden als inspiratie voor verhalen over 7 inwoners van de fictieve toekomstige stad New Canterbury in Schotland. Ik had al een verhaal over een inwoner die ruzie krijgt met zijn slimme huis, ontstaan door allerlei gesprekken. Zo hebben we dus 8 verhalen over 8 inwoners.”

2 speerpunten

“Vervolgens ben ik samen met de studenten van mijn opleiding en studenten van ARU Cambridge School of Art de stad gaan ontwikkelen”, vervolgt Nina. “We filosofeerden: ‘Hoe ziet die stad eruit, wat zijn belangrijke waarden?’ Ondertussen zocht ik naar partners, die ik naast Cambridge School of Art heb gevonden in de stichting KOP, het Stedelijk Museum Breda en gamebedrijf zerow. Het mooie is dat er naast mijn lectoraat nog 2 Avanslectoraten zijn aangehaakt: Zorg rond het Levenseinde en Situated Art and Design.”

Je kunt de toekomst vanuit talloze invalshoeken benaderen, weet ook Nina. “Daarom kozen we 2 speerpunten. Ten eerste compassionate communities: hoe gaan we in de toekomst met meer begrip en zorg voor elkaar leven? En daarnaast samenleven met de natuur in plaats van het controleren van de natuur. We onderzoeken die thema’s én een aantal methodes om gesprekken over deze thema’s aan te gaan. Met onze CMD-studenten en partners ontwikkelden we daar een aantal middelen voor.”

Conflicten samen oplossen

Een voorbeeld dat tot de verbeelding spreekt is de Grand Hearing. Nina: “Dat is een rollenspel waarbij we een hoorzitting organiseren over een conflict in New Canterbury. Bij een conflict komen de betrokkenen bij elkaar om samen tot een oplossing te komen. Veel wetten hebben namelijk plaatsgemaakt voor leefregels. Het draait er dus niet om wie gelijk heeft, maar hoe inwoners elkaar kunnen vinden. Ook gaat het erom of inwoners schade ondervinden van het conflict, en wat daarvoor de oplossing is. De 8 inwoners hebben hun eigen perspectieven en standpunten. Als deelnemer aan het rollenspel verplaats je je in 1 van deze inwoners.”   

Zo staat de Grand Hearing op 8 oktober in het teken van gentherapie. “Samen met Frank Staal, een autoriteit op het gebied van gentherapie, hebben we een case bedacht. Hij komt zelf naar de Grand Hearing om de inleiding te geven. We hopen dat daar veel bezoekers op af komen, want het is superinteressant. De laatste Grand Hearing op 22 oktober draait om de rechten van de natuur.”

Grote idealen bestaan niet

Naast de Grand Hearing zijn er meer methodes om een nieuwe visie op de toekomst te ontwikkelen. Bij 1 van die methodes speelt kunst een belangrijke rol. Nina verklaart: “Onder leiding van 2 kunstenaars, Kate Studley en Maarten Bel, heeft een aantal jongeren maquettes gebouwd op basis van hun visie op Breda in 2070. Die maquettes zijn tijdens het project ook te zien in het museum.”

New Canterbury Tales is een spannend, leerzaam experiment, niet in de laatste plaats voor Nina zelf. Tot welke inzichten is ze al gekomen? “Ik ben hier natuurlijk al wat langer mee bezig. Het project is voor mij de bevestiging dat grote idealen niet bestaan, omdat er altijd haken en ogen aan zitten als je ze concreet maakt. Stel: mensen bepalen zelf wanneer hun leven voorbij is. Dat klinkt natuurlijk fantastisch, maar moet je dan de hele aarde volbouwen? We hebben nu eenmaal te maken met beperkte resources en dus grenzen. Wie bepaalt dan die grenzen? Daar ontstaat een conflict.”

Enthousiaste bezoekers

Het enthousiasme onder de bezoekers is groot, merkt Nina. “Vorige week was er een internationale delegatie van BUas (Breda University of Applied Sciences, red.). Die mensen hadden net een intensieve tweedaagse conferentie achter de rug. Maar je zag dat ze weer energie kregen van de workshops waaraan ze deelnemen.” Ze nodigt iedereen dan ook van harte uit om het museum te bezoeken. “Maar wie na de museumperiode interesse heeft in de Grand Hearing of een andere workshop, mag me ook altijd benaderen.”

Tot slot: hoe kijkt Nina zelf naar de toekomst? “Ik geloof in de theorie: alles wat je aandacht geeft, heeft de mogelijkheid zich te manifesteren. Dus laten we niet doemdenken, maar ons vooral richten op de vraag waar we heen willen met z'n allen.”

New Canterbury Tales is te bezoeken tot en met 22 oktober in het Stedelijk Museum Breda. Het programma van dag tot dag vind je op de projectwebsite.

Wil je deelnemen aan de Grand Hearing op zondag 8 of 22 oktober? Stuur dan uiterlijk 2 dagen van tevoren een e-mail naar [email protected]. Wil je plaatsnemen op de publieke tribune, dan is aanmelden niet nodig.