Perspectief in Gezondheid

Op 16 juni houdt Gera Nagelhout haar lectorale rede bij Avans Hogeschool. Als lector Betrokken Wetenschap zet ze zich in voor het verkleinen van gezondheidsverschillen. Niet door óver mensen te praten, maar mét hen. “De echte kennis zit vaak bij mensen zelf. Wij moeten leren luisteren.”

Tijdens haar lectorale rede rekent Gera af met een aantal hardnekkige sprookjes die de aanpak van gezondheidsverschillen belemmeren. “Een van die sprookjes is dat sommige mensen ‘moeilijk bereikbaar’ zijn. Dat klopt niet. Het probleem ligt vaak bij hoe wij ze benaderen. Als je echt moeite doet, als je aanwezig en aanspreekbaar bent, dan zijn mensen heus wel bereid om mee te denken en doen.”

Een ander sprookje: dat we mensen ‘een stem moeten geven’. Gera: “Ze hébben een stem. Wat ze missen, is een passend podium om gehoord te worden. Het is aan onderzoekers en beleidsmakers om dat podium te bieden. We moeten stoppen met denken dat wij het beter weten.”

Onderzoek dat begint bij de leefwereld

Het lectoraat Betrokken Wetenschap stelt de leefwereld en ervaringskennis van mensen centraal in onderzoek. Die aanpak vertaalt zich in concrete projecten. Zo werkt Gera met collega’s en studenten aan een onderzoek naar de relatie tussen financiële problemen en hart- en vaatziekten. “Stress door schulden kan enorme impact hebben op iemands fysieke en mentale gezondheid”, weet Gera. “We willen begrijpen hoe mensen dit zelf ervaren en wat zij nodig hebben.”

In dit project verzamelen onderzoekers niet alleen cijfers, maar ook verhalen. Ze doen dit samen met burgers met ervaringskennis en ervaringsdeskundigen die onderdeel zijn van het onderzoeksteam, vertelt Gera. “Zo geven we niet alleen aandacht aan ervaringskennis, maar laten we ook in de praktijk zien dat die kennis evenveel waard is als die van professionals of wetenschappers.”

Een ander voorbeeld is een onderzoek naar zorg rond het levenseinde. In plaats van generieke zorg en ondersteuning wordt de zorg samen met inwoners en professionals aangepast aan lokale behoeften en de cultuur van de mensen die het betreft. Gera: “Wat op papier werkt, werkt niet altijd in de praktijk. Daarom willen we ondersteuning ontwikkelen die aansluit bij de ervaringen en mogelijkheden van mensen zelf.”

Studenten leren anders kijken

Vanuit onderwijsperspectief vindt Gera het essentieel dat toekomstige zorgprofessionals leren werken met en vanuit verschillende perspectieven. “We willen dat studenten kritisch leren kijken naar hun eigen rol én naar de aannames in het zorgsysteem.”

Daarom wil het lectoraat studenten actief betrekken bij projecten. Ze kunnen dan gesprekken voeren met inwoners en professionals, samenwerken met ervaringsdeskundigen en leren omgaan met complexiteit. Gera verklaart: “Zo vormen we professionals die niet alleen vakinhoudelijk sterk zijn, maar ook maatschappelijk bewust en betrokken.”

Samen kennis maken

Co-creatie is een kernbegrip binnen het lectoraat. Gera: “We willen niet alleen kennis overdragen, maar samen kennis máken. Onderzoek is geen eenrichtingsverkeer. Juist door verschillende perspectieven samen te brengen, krijg je een rijker en bruikbaarder beeld van wat er speelt.”

Die benadering vraagt om langdurige samenwerking. Gera en haar team investeren daarom in duurzame relaties met lokale initiatieven, welzijnsorganisaties en burgerbewegingen. “Vertrouwen opbouwen kost tijd, maar is essentieel. We nemen mensen serieus, luisteren actief en stellen onszelf ook kwetsbaar op.”

Perspectief in Gezondheid

Het lectoraat maakt deel uit van het Centre of Expertise Perspectief in Gezondheid, waar meerdere lectoraten samenwerken aan onderzoek en onderwijsvernieuwing rond gezondheid, zorg en welzijn. Gera werkt hierin nauw samen met andere lectoren, collega-onderzoekers en externe partners.

Die samenwerking zorgt ervoor dat de inzichten uit het lectoraat breder worden gedeeld en toegepast. Gera: “We willen impact maken. Niet alleen binnen de muren van Avans, maar juist ook in de wijk, in de praktijk, in beleid. Daar is waar verandering nodig is.”

Praktijkgericht, inclusief en rechtvaardig

Gera benadrukt dat het lectoraat er niet is om over mensen te beslissen, maar mét hen te ontdekken wat werkt. “Zeker bij mensen die rond moeten komen van weinig geld of moeite hebben met lezen en schrijven is het belangrijk dat ze zich serieus genomen voelen. Als zij merken dat ze daadwerkelijk invloed hebben, groeit het vertrouwen – ook in onderzoek, in zorgprofessionals, en uiteindelijk in zichzelf.”

Dat vraagt volgens haar om een andere houding van onderzoekers. “We moeten af van de gedachte dat wetenschappelijke kennis per definitie boven ervaringskennis staat. Beide zijn nodig. Alleen samen kun je de werkelijkheid recht doen.”

Oproep tot beleidsverandering

Gera realiseert zich maar al te goed dat we gezondheidsverschillen niet kunnen verkleinen met alleen onderzoek en communicatie. Daarvoor is ook beleidsverandering nodig, weet ze. “Maar dat we dat beleid als onderzoekers niet kunnen veranderen, moeten we niet zomaar accepteren. Sterker nog: we moeten juist een stap naar voren zetten, onze stem laten horen en de handen uit de mouwen steken. Niet alleen als betrokken wetenschappers, maar ook als betrokken burgers.”

De lectorale rede van Gera Nagelhout vindt plaats op maandag 16 juni van 13.00 tot 17.00 uur in Den Bosch. Wil je erbij zijn? Hier vind je meer informatie.