Op 1 november is prof. dr. Gera Nagelhout gestart als lector van het nieuwe lectoraat Citizen Engaged Science. In haar nieuwe rol zet ze een onderzoeksgroep op binnen het Centre of Expertise Perspectief in Gezondheid. Een belangrijk doel is zorgen voor verbinding van het lectoraat met het onderwijs van Avans Hogeschool. Wat houdt participatief onderzoek volgens haar in? En waarom is het zo belangrijk? In dit interview geeft Gera antwoord op deze vragen.
Gera heeft dit onderzoeksgebied bewust gekozen. “Mijn interesse in citizen engaged science is gekomen vanuit mijn interesse in sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Dit komt vanuit mijn eigen achtergrond omdat ik als eerste-generatiestudent niet uit een rijke, hoogopgeleide familie kwam. Ik kwam in de gezondheids- en communicatie-wetenschappen terecht en dan leer je dat er enorme gezondheidsverschillen zijn tussen mensen in een lagere en hogere sociaaleconomische positie. En dan denk je: dit gaat dus deels over mijn familie, over waar ik vandaan kom. Dat heeft mijn interesse in de thematiek gewekt. Met mijn onderzoek wil ik bijdragen aan het verbeteren van de gezondheid en het welzijn van mensen in een lagere sociaaleconomische positie. Dit doe je natuurlijk niet door als wetenschappers met alleen hoogopgeleide mensen dingen te bedenken voor een groep die een veel lastiger leven heeft en een totaal andere belevingswereld. Dat moet je samen doen met de mensen waar het om gaat.”
Als nieuwe lector bij Avans blijft Gera ook werken bij de Universiteit Maastricht. Daar heeft ze sinds 2019 een leerstoel over gezondheid en welzijn van mensen met een lagere sociaaleconomische positie. “Ik merkte al snel dat je geen oplossingen voor hen moet gaan bedenken, of onderzoek naar hen moet doen, maar beter samen mét hen. Daar houden we ons ook mee bezig in het nieuwe lectoraat van Centre of Expertise Perspectief in Gezondheid: Citizen Engaged Science. Vandaar dat de sprong naar Avans heel gemakkelijk was en dat ik het heel leuk vind om beide posities te combineren.”
Allerlei vormen van participatief werken
Citizen engaged science is best breed, stelt Gera. “Het gaat verder dan burgers die data gaan verzamelen die je gebruikt in onderzoek. Het gaat over allerlei vormen van participatief werken, samen met de mensen waar het onderzoek over gaat. En het draait om het waarderen van ervaringskennis van mensen. Van burgers, patiënten, cliënten, professionals én van onderzoekers zelf. Ieders ervaring serieus nemen en meenemen in het onderzoek. Het omvat ook methodologisch onderzoek dat je in principe op ieder onderwerp zou kunnen toepassen. Maar dit lectoraat is onderdeel van het Centre of Expertise (CoE) Perspectief in Gezondheid, dus we passen citizen engaged science toe op gezondheidsonderwerpen. Deze vorm van onderzoek leeft al bij hogescholen en gebeurde ook al bij Avans voordat ik aangetrokken werd. Ik ga – of liever gezegd wij gaan als onderzoeksgroep - dat nu meer verbinden, versterken en verbreden zodat het de meeste impact kan hebben. Onderzoek wordt beter als je er burgers bij betrekt.”
Adviesgroepleden betrekken
“2 jaar geleden ben ik een adviesgroep gestart bij de Universiteit Maastricht. Dit is een groep met mensen uit Maastricht die van weinig geld moeten rondkomen, waarvan sommigen zelfs in armoede leven. Die proberen we te betrekken bij zo veel mogelijk onderzoek van onze vakgroep Gezondheidsbevordering. We betrekken de adviesgroepleden bij het hele onderzoeksproces. We laten ze meedenken over het onderzoeksidee voordat we het indienen bij een subsidiegever en bij het ontwikkelen van vragenlijsten of wervingsmaterialen. Ook over eerste resultaten en over de verspreiding laten we ze meepraten. Deze adviesgroep moet geen vervanging zijn van participatief werken in de verschillende studies van onze vakgroep. Maar het kan het onderzoek wel inclusiever maken en beter laten aansluiten op de mensen voor wie gezond leven vaak het lastigste is.”
Vraag achter de vraag achterhalen
“Hoe je te weten komt wat burgers willen? Door het ze te vragen”, zegt Gera. “Maar bij sommige groepen speelt er wantrouwen, richting de maatschappij, richting hoger opgeleide mensen, richting de wetenschap. Dat wantrouwen moet je doorbreken voor je eerlijke antwoorden krijgt. Een band opbouwen, langer met mensen in gesprek zijn en jezelf ook laten zien en laten kennen. Dan kun je de vraag achter de vraag achterhalen en horen wat er echt leeft.”
Mogelijke eerste onderzoeken
Graag wil Gera bij haar lectoraat onderzoek doen met niet alleen co-onderzoekers (burgers als onderzoekers), maar ook de ervaringskennis van onderzoekers zelf inzetten in het onderzoek. “We hebben nu bijvoorbeeld al een aanvraag ingediend over intergenerationele patronen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Dus hoe het komt dat gezondheidsachterstanden bij mensen met een lager opleidingsniveau en lager inkomen door worden gegeven van generatie op generatie. In dat onderzoek willen we meerdere generaties van burgers betrekken die dit hebben meegemaakt, bijvoorbeeld een ouder en een kind uit dezelfde familie. Het wordt participatief onderzoek waarbij burgers meedoen als co-onderzoeker, maar we gaan een stap verder door onderzoekers (en hun familie) ook mee te laten doen als deelnemers.
Als we de subsidie krijgen, ga ik in dit onderzoek samen met mijn moeder meedoen als onderzoeker én als onderzochte. We halen zo het onderscheid tussen onderzoeker en onderzochte weg en denken daardoor meer vertrouwen en gelijkwaardigheid te krijgen en betere antwoorden.” Gera lacht: “Fingers crossed dat het doorgaat!”
Een andere onderzoekslijn waar Gera mee aan de slag wil is het verspreiden van resultaten van onderzoek participatiever maken. Dus niet alleen het onderzoek samen met burgers en professionals bedenken en uitvoeren, maar ook samen mét hen nadenken over hoe we dit breder kunnen verspreiden dan alleen in een wetenschappelijk artikel of onderzoeksrapport. “En dit vervolgens ook samen uitvoeren!”
Samenwerking
De nieuwe lector verwacht dat er door haar aanstelling samenwerking ontstaat tussen de Universiteit Maastricht en Avans Hogeschool. “Die wens is er aan beide kanten en er zijn natuurlijk ook hele logische links te leggen als je zowel een lectoraat als een leerstoel hebt. Dat mensen van Avans kunnen promoveren bij de universiteit bijvoorbeeld. En het is allebei in het zuiden van het land dus je zou ook regionaal mooie consortia kunnen starten om met elkaar onderzoek te doen."