‘Bij energietransitie gaat het te weinig over betaalbaarheid’

Voorafgaand aan de Inspiratiedag Klimaatweek bij Avans Hogeschool, georganiseerd door de provincie Noord-Brabant, geeft gedeputeerde Bas Maes (Klimaat en Energie) zijn visie op klimaatrechtvaardigheid en de klimaatambities van de provincie. “Bij de energietransitie gaat het vaak over haalbaarheid en techniek, maar nog te weinig over betaalbaarheid”, legt hij uit. “Dat is juist waar normale mensen zich zorgen over maken, want ze zien de kosten voor elektriciteit stijgen.”

Gedeputeerde provincie Noord-Brabant Bas Maes

Maes ziet betaalbaarheid als een essentiële pijler voor klimaatrechtvaardigheid, bijvoorbeeld bij de aanleg van warmtenetten. “Met een warmtenet worden de aanlegkosten vaak verrekend over de kleine groep eindgebruikers, wat het heel erg duur maakt”, zegt hij. “Klimaatrechtvaardigheid betekent voor mij ook dat de kosten gesocialiseerd worden, zodat warmte overal evenveel kost, ongeacht waar je woont. Net als bij elektriciteit.”

Gemeenschap moet profiteren

Een ander belangrijk aspect van klimaatrechtvaardigheid is volgens Maes het sociale draagvlak rondom duurzame energieprojecten. “Klimaatrechtvaardigheid betekent dat iedereen kan profiteren. Bijvoorbeeld dat de opbrengsten van windturbines ook ten goede komen aan de gemeenschap, zoals het onderhouden van het buurthuis of een nieuw veld voor de lokale voetbalclub.” Zo wil Maes ervoor zorgen dat mensen duurzame projecten in hun omgeving niet alleen als overlast ervaren, maar ook de voordelen ervan zien.

De gedeputeerde hecht bovendien veel waarde aan de betrokkenheid van jongeren bij klimaatvraagstukken, zegt hij met een blik op de studenten bij Avans. “Je merkt gewoon dat de jongere generatie anders denkt en een frisse blik heeft. Het is hun toekomst. Bovendien is het ook interessant vanuit carrière-oogpunt. Nederland is al exporteur van kennis over waterhuishouding, de vraag naar deskundigen op klimaatgebied wordt alleen maar groter.”

Maes wijst op de noodzaak om onze welvaartsnormen te herzien. Hij benadrukt dat een duurzame samenleving meer vraagt dan economische groei. “Van welvaart naar welzijn vind ik een mooie gedachte. Het gaat niet alleen om economische groei, maar om waar je echt gelukkig van wordt: een schone leefomgeving, goede werk-privébalans, en kwaliteit van leven.”

Klimaat zit in alles

Klimaatmaatregelen en klimaatrechtvaardigheid vragen een brede aanpak van klimaat binnen de provincie, benadrukt de Bredase politicus. "Het klimaat zit eigenlijk in alles. Het is niet in één programma belegd, het komt overal terug. Het zit bij mijn collega Saskia Boelema bijvoorbeeld, als het gaat om water en bodem. Maar ook bij duurzame inkoop. We zijn voor het zesde jaar op rij uitgeroepen tot de meest duurzame aanbesteders. In onze aanbestedingsvoorwaarden stellen we hoge eisen aan klimaat."

Al het beleid begint met doelen die zijn vastgesteld. "We hebben concrete afspraken gemaakt als Nederland, zoals het Klimaatakkoord van Parijs, en heldere doelen voor 2030 en 2050 voor de terugdringing van CO2 en de opwek van duurzame energie. En daar werken we keihard aan, samen met andere overheden. Want zeker als provincie zijn we heel erg afhankelijk van het landelijke beleid en van de gemeenten."

Samen met de regio

Een goed voorbeeld is volgens Maes de afspraak die is gemaakt in de 4 Brabantse RES-regio’s (Regionale Energiestrategieën). “Daarin hebben we afgesproken om in 2030 in totaal 6,6 terawattuur op te wekken. En daar werken we nu hard aan. Dat betekent dat er zonneweides en windmolens moeten komen. Maar richting 2030 merk je dat het nu spannend wordt, want het duurt lang om zo'n project te bouwen en de procedures te doorlopen."

Samenwerking uit zich ook in de afspraken met het bedrijfsleven. "We werken veel samen met grote industrieën in Brabant om te kijken hoe zij kunnen verduurzamen. Daar hebben we ook een industrietafel voor. Deze bedrijven willen echt wel de beweging maken naar verduurzaming en elektrificatie, maar de overheid moet ook faciliteren zodat ze die stap echt kunnen zetten."

Energieverbruik

Verduurzamen is niet alleen elektrificeren met groene stroom, zodat de CO2-uitstoot omlaag gaat. "We proberen ook het energieverbruik terug te dringen. Bijvoorbeeld door isolatie. En we stimuleren lokaal opwekken van energie, zodat we minder transport van energie nodig hebben en het net minder hoeft te worden verzwaard."

Lees hier het verslag van de inspiratiedag