Donderdagavond 21 november stond de Grote Kerk in Breda in het teken van de tweejaarlijkse Multatulilezing. Een evenement dat naadloos aansluit bij het gedachtegoed van Multatuli én bij de missie van Avans Hogeschool om maatschappelijke impact creëren. Dit jaar draaide alles om het thema ‘het woord als wapen’, een krachtig concept dat niet alleen de geschiedenis weerspiegelt, maar ook de uitdagingen van vandaag blootlegt.
Maatschappelijke impact
De Stichting Multatuli Lezing wil het gedachtegoed van Multatuli levend houden door thema’s als rechtvaardigheid, gelijkheid en democratie te koppelen aan actuele vraagstukken. Volgens Sandra Heijstermann, adjunct-directeur van de Academie voor Management en Finance bij Avans en bestuurslid van de stichting, biedt de lezing een platform voor reflectie. “Het thema ‘het woord als wapen’ heeft een duidelijke link met Multatuli. Met zijn boek Max Havelaar illustreert hij hoe woorden tot grote maatschappelijke veranderingen kunnen leiden.”
“Tegelijkertijd raakt het thema ook aan ons zwaartepunt Veiligheid en Veerkracht”, vertelt Sandra. “Maar eigenlijk is het ook breder dan dat. Het gaat altijd over gelijkwaardigheid, gelijke kansen en democratie. En dat zijn waarden die ook heel goed passen bij de waarden van Avans.”
De kracht van woorden
“Dit jaar bracht het thema discussies teweeg over hoe woorden zowel kunnen empoweren als polariseren” legt Sandra uit. “Woorden kunnen verbinden, maar ook escaleren en zelfs aanzetten tot oorlogen.” Het bestuur koos bewust voor dit spanningsveld, dat ook in de actualiteit een prominente rol speelt, van sociale media tot geopolitieke conflicten.
De avond werd geopend door burgemeester Depla, die een appèl deed op zorgvuldig woordgebruik in het publieke debat. Schrijfster Marcia Luyten ging in haar lezing in op hoe woorden kunnen polariseren en zelfs destructief kunnen zijn, terwijl rapper en kunstenaar Fresku juist benadrukte hoe woorden kunnen verbinden en empoweren.
Sandra: “Fresku maakte een diepe indruk op me met zijn uitspraak ‘nuance vraagt om lef.’ Hiermee legde hij de vinger op de zere plek in de huidige samenleving, waarin uitgesproken en polariserende woorden vaak meer aandacht krijgen dan genuanceerde, verbindende taal. Wat ik zo krachtig vond, is dat hij liet zien dat het veel moediger is om genuanceerd te zijn. Dat zet mensen echt aan het denken.”
Studenten werken samen aan programma met maatschappelijke focus
Naast de lezing organiseert de stichting ook het Multatuli on Tour-programma, waarin studenten van Avans, Breda University of Applied Sciences (BUas) en de Koninklijke Militaire Academie (KMA) samenwerken. Dit jaar werkten zij rond het thema ‘het woord als wapen’. “Het programma biedt studenten een unieke kans om maatschappelijke vraagstukken vanuit verschillende perspectieven te onderzoeken,” vertelt Sandra.
“Studenten van de minor Internationale conflicten en veiligheid van Avans benaderden het thema met een veiligheidsbril. BUas-studenten keken vanuit creatieve invalshoeken en KMA-studenten namen als het ware de rol aan van een VN-Veiligheidsraad. Deze multidisciplinaire samenwerking leverde nieuwe inzichten op. Tijdens de lezing zelf waren de studenten aanwezig om hun ervaringen te delen.”
Meer aandacht voor Multatuli binnen Avans
Avans is één van de sponsoren van de Stichting Multatuli Lezing, maar Sandra ziet mogelijkheden om de betrokkenheid te vergroten. Zo hoopt ze op meer studentennominaties voor de Multatuli Afstudeerprijs, die jaarlijks wordt uitgereikt aan studenten van Avans, BUas en de KMA/NLDA. Deze prijs bekroont werk dat aansluit bij Multatuli’s gedachtegoed.
“Om dit echt breder te trekken binnen Avans, moet je eerst klein beginnen. Je kunt beter gericht schieten, dan met een schot hagel iedereen tegelijkertijd proberen te bereiken. Daarom zijn we begonnen met opleidingen als Integrale Veiligheidskunde, Human Resouce Management en social studies,” legt Sandra uit. “Van daaruit bouwen we verder. Het is belangrijk dat studenten en docenten meer bekend raken met wie Multatuli was en wat hij betekent. Dat gedachtegoed is actueler dan ooit.”
Woorden die verbinden en veranderen
Het thema ‘het woord als wapen’ liet zien hoe krachtig woorden kunnen zijn: ze kunnen mobiliseren, inspireren en helaas ook verdelen. Voor Sandra is het belangrijk dat de lezing een platform blijft voor reflectie en bewustwording. “We leven in een tijd waarin waarden als democratie en gelijkheid onder druk staan. Juist daarom moeten we leren van het verleden en woorden inzetten om verbinding te zoeken.”