Ik was begin deze maand voor de eerste keer in mijn leven op weg naar de Bilderbergconferentie, waar ministers, oud-ministers, CEO’s en topfiguren uit de publieke sector elkaar ontmoeten en met elkaar in gesprek gaan. Het thema van dit jaar: Polariseren of polderen?
Dat dit een actueel thema is, bleek op weg naar het hotel waarnaar deze conferentie is vernoemd. Op het moment dat ik Gelderland binnenrijd via de A15 hangen daar de Nederlandse vlaggen ondersteboven. Vlaggen die de mening van boeren en hun sympathisanten uitbeelden. Net zoals het vastlijmen van handen op talkshowtafels of wegdek en het gooien van soep tegen een schilderij de mening van de persoon in kwestie onderstreept. Als een partij zich zo duidelijk uitspreekt, krijgt ‘de ander’ ook snel de vraag wat hij of zij ervan vindt. En voordat je het weet zit je middenin in een gepolariseerd debat.
Polarisatie. Het is een woord dat ook bij mij in eerste instantie een vervelende bijsmaak heeft. Het roept het beeld op van groepen die elkaar naar het leven staan. Toch is het meer dan alleen dat. Polarisatie heeft in het verleden verandering op gang gebracht. Vrouwenkiesrecht, en kiesrecht in het algemeen, is er niet alleen gekomen door de dialoog te voeren, maar ook doordat mensen de grens opzochten en fel stelling namen.
Wat vinden wij van de oorlog, de aanpak van klimaatverandering, kansenongelijkheid en inclusie? Met wie doen we zaken en waarom? We worden gedwongen positie te nemen en na te denken dat zo te doen dat iedereen zich er toe kan verhouden. De vraag om ons uit te spreken is binnen onze hogeschool bijna wekelijks terugkerend, mede doordat het debat door social media volledig gedemocratiseerd en voor iedereen toegankelijk is.
Het is niet alleen wat je zegt, het is de snelheid waarmee je tegenwoordig moet opereren in het debat en iets moet zeggen. Dat hield mij bezig de afgelopen weken. Reflecteren, intern en extern je standpunt aftasten en je gedachten laten gaan. De tijd ontbreekt. Want als je niet snel genoeg reageert, wacht de schandpaal.
Voordat je het weet maakt de dynamiek van het debat je onderdeel van de tegenstelling. En ben je alleen reactief bezig. Neem je stelling louter voor versterking van je eigen positie, zoals volksmenners dat doen.
In de auto op weg terug naar huis na 2 dagen Bilderbergconferentie, rijdend langs de omgekeerde vlaggen, gingen mijn gedachten naar de coronapandemie. Waarin de gemoederen hoog opliepen. Binnen onze muren gingen we in dialoog en zag ik dat we er samen uitkwamen. Omdat we in gesprek gingen met elkaar, met respect voor ieders mening.
Was er sprake van polarisatie? Zeker. Maar vanuit de stellingen kwamen we tot elkaar. Dat stemt me opnieuw hoopvol. Ik realiseer me dat polarisatie, of beter stelling nemen, voor mij gaat over het debat aangaan. Polarisatie kan de aanjager van verandering zijn. Maar laat het polarisatie zijn waarbij naar elkaar luisteren de basis is. Waarbij we elkaar recht in de ogen kijken. Noem het polderpolarisatie.
Lees hier meer columns van Philippe Raets.