Het leven is niet eendimensionaal. Je bent niet alleen student, of jongere, of alleen broer, zus, vriend of vriendin, of werknemer, of misschien zelfs al werkgever. Je bent een combinatie van al deze rollen. En bij al deze rollen horen verwachtingspatronen. Van jezelf en van anderen.
Om in perspectief te plaatsen waar je als jongere mee te maken krijgt, stap ik even in de tijdmachine van professor Barabas naar mijn jeugd. Ik groeide op in Vlaanderen, werd niet onderworpen aan CITO-toetsen en onderging geen landelijke centrale examens.
De invloed buiten school en gezin bleef beperkt tot BRT1, de enige televisiezender die via de antenne onze huiskamer binnenkwam. De dagelijkse krant waar mijn ouders hun nieuws uithaalden bracht het wereldnieuws tot op de keukentafel. Geen computers, geen apps, mijn voorbeelden waren mijn speelkameraadjes op het schoolplein of later mijn klasgenoten. De term bindend studieadvies (bsa) was nog niet uitgevonden, om me heen zag ik wat later de eeuwige student zou heten genieten van het leven.
Dat doet me steeds meer beseffen hoe zorgeloos mijn jonge jaren waren. De invloed van de buitenwereld is behoorlijk veranderd in de laatste decennia. In de huidige maatschappij is bijna alles toegankelijk en inzichtelijk. Ik zie hippe influencers die een rooskleurig beeld van de wereld schetsen, waarin alles soepel lijkt te gaan en waar iedereen er stralend uitziet.
Jongeren van nu hebben het gevoel in een permanente race te zitten, op school en in hun privé-leven. De prestatie- en conformiteitsdruk voor jonge mensen is enorm. Het is niet meer alleen de vriendengroep op het schoolplein aan wie je je spiegelt. Als maatschappij leggen we jongeren veel druk op, bijvoorbeeld in het pushen naar wat gezien wordt als het hoogst haalbare.
Wat dit met jongeren doet kwam deze week weer in het nieuws. Uit onderzoek blijkt dat meer jonge meisjes met emotionele problemen worstelen dan een paar jaar geleden. De effecten van coronamaatregelen spelen een rol. De prestatiedruk is eveneens een oorzaak, veroorzaakt door ‘het toegenomen belang dat door jongeren, hun ouders en de maatschappij in het algemeen gehecht wordt aan het behalen van een zo hoog mogelijk opleidingsniveau’, citeert NRC het onderzoek van projectleider Gonneke Stevens, jeugdonderzoeker aan de Universiteit Utrecht.
De zorgwekkende onderzoeksresultaten sluiten aan bij bevindingen die lector Jeugdpreventie aan de Hogeschool Rotterdam Patricia Vuijk, eerder deed. Zij onderzocht hoe scholen beter kunnen anticiperen op de negatieve aspecten van social media.
Het moge duidelijk zijn dat niet alleen jonge meisjes worstelen met prestatiedruk, of social media. Ook onze studenten voelen die druk. Die komt van alle kanten. Niet alleen van ouders, docenten, ‘het systeem’, of social media, maar ook van eerder gememoreerde uitdagingen waar we als maatschappij voor staan, van energie-, tot klimaat- en wooncrisis.
De student is niet eendimensionaal. Voor deze persoon geldt het ‘totale mens-principe’ van Louis van Gaal. Voor hem, haar of hen staat het welzijn - het studentenwelzijn - onder druk, dat realiseren we ons. Avans Hogeschool zet dat welzijn op nummer 1, in de meeste brede definitie mogelijk. Omdat we weten dat je zonder zorgen het beste functioneert en het gelukkigst bent, en om uit de strak gespannen band die de prestatiedruk vormt wat lucht te laten ontsnappen.
Lees hier meer columns van Philippe Raets