Terwijl de lockdown versoepeld wordt en we steeds meer terugkeren naar een bijna normaal leven, komen de onbedoelde gevolgen steeds meer in beeld. Nederlandse en internationale cijfers wijzen uit dat online seksueel misbruik en kinderporno sterk zijn toegenomen tijdens de lockdown .
De oorzaken voor de toename zullen onderzocht moeten worden, maar liggen voor de hand; door de lockdown namen enkele bekende dynamische risicofactoren voor zedendelicten plegen toe, zoals gebrek aan sociale steun, negatieve emoties, eenzaamheid, een overvraging van het probleemoplossend vermogen, minder sociaal contact en minder sociale controle en meer gelegenheid. In combinatie met een al aanwezige problematische beleving van seksualiteit, neiging tot regel overtredend gedrag en een geringe impulsbeheersing kan dit de zelfcontrole verminderen en tot delictgedrag leiden.
Pilot COSA VK
Een bekende en effectieve remedie is de combinatie van sociale steun en waakzaamheid, zoals Circles of Support and Accountability (COSA) die kan bieden. Bij COSA en ook COSA in Vrijwillig Kader (COSA VK) houdt een cirkel van vrijwilligers meerdere malen per week contact met het kernlid. Het kernlid is iemand die veroordeeld is voor een zedendelict en niet (meer) onder toezicht van justitie staat, maar nog wel veel problemen ervaart.
In tijden van corona gaat het contact via videobellen, telefoon en WhatsApp. De vrijwilligers verminderen het sociale isolement en helpen het kernlid om risicovol gedrag en problemen op het gebied van psychisch en fysiek functioneren tijdig aan te pakken. Daarbij worden zij intensief begeleid door een professionele cirkelcoördinator en ondersteund door een groep professionals uit het lokale netwerk van zorg en veiligheid.
COSA VK is een gezamenlijk project van het lectoraat Transmuraal Herstelgericht Werken van Avans Hogeschool en Exodus Zuid. De pilot wordt gefinancierd door het Koers en Kansen-programma van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Doel van dit project: onderzoeken of COSA (dat al 10 jaar door Reclassering Nederland uitgevoerd wordt) ook in een vrijwillig kader uitvoerbaar en haalbaar is. De eerste ervaringen zijn positief. De eerste cirkel draait succesvol en de tweede is in oprichting. Ook komen er meerdere aanvragen uit het land. Anders dan in het begin werd verwacht, gaat het daarbij niet om kandidaat kernleden die zonder justitieel kader uit detentie komen, maar om personen die in het verleden veroordeeld zijn voor en zedendelict en die alle justitiële contacten hebben afgesloten, maar waarbij verwijzers (gemeenten of behandelaren) vrezen voor nieuwe delicten wanneer geen ondersteuning geboden wordt. Wat ons opvalt, is de vaak complexe problematiek van deze mensen.
Naar een bestendig aanbod
COSA VK kan dus in kleine, maar in urgentie grote behoefte voorzien. Via de Exodusregio’s wordt nu gewerkt aan een landelijke uitrol. De grote vraag in de laatste projectperiode is: hoe kan COSA VK duurzaam gefinancierd worden? Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van hun inwoners en de nazorg aan ex-gedetineerden en dus financieel aanspreekbaar. De vraag is of zij bereid zijn hierin te investeren. Vanwege de intensieve professionele begeleiding en lange duur is COSA VK geen goedkope interventie, maar wel een die bijdraagt aan een sterke vermindering van de recidive. Dit vertaalt zich in een aanzienlijke besparing op alle materiële en immateriële kosten die daarmee gemoeid zijn. Een COSA-business case laat zien dat iedere euro die aan COSA wordt uitgegeven de samenleving een besparing van € 4,50 euro op kan leveren. Aangezien de besparingen grotendeels ten bate van het ministerie van Justitie en Veiligheid zijn, zullen ook de financieringsmogelijkheden via de landelijke overheid worden onderzocht.
Contacteer voor meer informatie over het project:
Mechtild Höing, Projectleider
E-Mail; [email protected]