Gedwongen thuisblijven tijdens de coronacrisis kan een vonk zijn die huiselijk geweld laat ontvlammen. Ook hier is voorkomen beter dan genezen. En daarom moet er ook aandacht uitgaan naar daders, betoogt lector veiligheid in afhankelijkheidsrelaties Janine Janssen in dit opiniestuk in BN De Stem.
Hoewel we nu bijna een maand binnen zitten, gaat het te ver om te zeggen dat we aan de coronacrisis gewend zijn. Met spanning volgen we de dagelijkse updates van het RIVM. Velen onder ons zijn bezorgd over hun (toekomstige) financiële situatie, en zijn ook nog eens druk met de begeleiding van schoolgaande kinderen. Dit vraagt veel van mensen!
Gelukkig is er aandacht voor het feit dat dit alles tot spanning kan leiden in relaties en gezinnen, ook als daar voorheen niets aan de hand was. Regelmatig wordt dan ook te berde gebracht dat die extra druk helaas ook de kans op huiselijk geweld vergroot. Zo ook door de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Guterres, die eerder deze maand landen heeft opgeroepen om in actie te komen.
Aandacht voor geweldplegers
Het is uitstekend dat we alert zijn op mogelijke slachtoffers van dit geweld. Maar ik roep op toch ook aandacht te hebben voor de (potentiële) geweldpleger. Het valt natuurlijk nooit goed te praten wanneer iemand de zelfbeheersing verliest en geweld gebruikt omdat het allemaal te veel is geworden. En het is ook terecht dat daar passend op gereageerd wordt en er veel aandacht is voor het slachtoffer. Maar voorkomen is nog altijd beter dan genezen. De vraag die we ons moeten stellen is dan ook: ‘Hoe kunnen we mensen helpen om te voorkomen dat spanningen van binnen zo hoog oplopen dat een gewelddadige ontlading onvermijdelijk lijkt?’
Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want we moeten immers allemaal zoveel mogelijk binnen blijven. Dat heeft tot gevolg dat allerhande vormen van begeleiding van mensen die bezig zijn om hun geweldsproblemen onder ogen te zien, vaak ook op een laag pitje staan. Hun hulpverleners zijn naarstig op zoek naar mogelijkheden om bijvoorbeeld online ondersteuning en begeleiding aan te bieden. Maar zoiets stamp je niet zomaar uit de grond, dat moet ook zorgvuldig gebeuren.
Vinger aan de pols
Reclassering Nederland biedt al zo’n 10 jaar in Eindhoven een training aan plegers van huiselijk geweld, de Carrouselgroep. Ook zij hebben deze training door de corona-crisis noodgedwongen stil moeten leggen. Maar zeker nu de maatregelen langer doorlopen voelen de trainers de dringende noodzaak om vinger aan de pols te houden bij de deelnemers. Op de momenten dat zij normaal gesproken de training zouden geven, hebben ze nu via de telefoon 1-op-1-contact met de deelnemers aan de training.
Een van de trainers zegt hierover: “Het is belangrijk om contact te houden en om hen houvast te bieden. Dat doen we door het ritme in tact te houden van wekelijks contact op dezelfde tijd. En door hen ook in deze moeilijke tijden handvaten te bieden hoe ze om kunnen gaan met de situatie die hen extra onder druk zet. Voor deelnemers helpt al de wetenschap dat ze op dat vaste moment met ons kunnen praten over de spanningen. Dat geeft hen al wat lucht. En daarbij bieden wij ook concrete tips hoe ze zelf hun stressniveau kunnen verlagen en een andere uitlaatklep kunnen vinden dan geweld.”
Reclassering Nederland onderzoekt ondertussen mogelijkheden om de trainingen weer te hervatten, bijvoorbeeld digitaal. Maar daarbij moet de privacy van alle betrokkenen geborgd kunnen blijven, dus is dit nog niet zo eenvoudig.
Teken van moed
Ik raad mensen die het nu teveel dreigt te worden, aan om juist ook in deze crisisperiode aan te kloppen bij professionals of bij mensen in je eigen omgeving. Realiseer je dat je heus niet de enige bent die het zwaar heeft en dat het een teken van moed is om aan te geven dat je het niet redt. Ook vraag ik de sociale omgeving alert te blijven. Je kunt nu niet een blokje om met een vriend of familielid, waarvan je weet dat die het moeilijk heeft.
Wegkijken is echter geen optie. Wie iemand kent in de eigen omgeving die in deze voor ons allen spannende tijd vermoedelijk de spanning niet goed aankan en dat botviert op de partner en/of kinderen, kan via telefoon of online contact zoeken met deze persoon. Niet voor belerende of zware gesprekken, maar vooral als luisterend oor en het bieden van de mogelijkheid om stoom af te blazen. Het belangrijkste is dat isolement zoveel mogelijk voorkomen of doorbroken wordt: niet alleen van de slachtoffers van huiselijk geweld, maar óók van de daders. Want isolement is helaas dé voedingsbodem voor ontstaan en voortbestaan van geweld achter de voordeur.
Janine Janssen is lector veiligheid in afhankelijkheidsrelaties bij Avans Hogeschool en bijzonder hoogleraar Rechtsantropologie aan de Open Universiteit.