De corona-app zou ons moeten helpen om ‘het nieuwe normaal’ te bereiken. Volgens Ben Kokkeler, lector Digitalisering en Veiligheid van Avans Hogeschool, is dit een goede zaak. Waarbij het volgens hem essentieel is, dat de regio hierin inbreng heeft. Ben Kokkeler schreef hierover een opiniestuk, dat op 25 april in BN De Stem verscheen.
Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) is afgelopen woensdag door de Tweede Kamer teruggestuurd naar de tekentafel voor de ontwikkeling van veilige, betrouwbare corona-apps. De eerste lichting apps is op meerdere fronten te licht bevonden, onder meer op het gebied van het waarborgen van de privacy. Hoe zou het beter kunnen?
Laten we even terugblikken op het 'appathon'-weekend van vorige week. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) toont in deze crisistijd leiderschap en dat is een goede zaak. Want we moeten niet alleen nu met gepast geduld en veilig gedrag door de crisis komen, we moeten óók vooruitblikken.
Een van de opvallende uitkomsten van vorig weekend was, dat duidelijk werd dat vooraf nog weinig aandacht was besteed aan het bereiken van kwetsbare groepen. De roep was alom: "We hebben gedragswetenschappers nodig", en "Dit vereist communicatie". Het tekent de kennelijke haast, want dit kun je toch ook vooraf bedenken.
Onder de radar
De vraag die voorop moet staan is: Hoe bereik je met belangrijke informatie burgers die afhankelijk zijn van zorg, die de overheid wantrouwen, of die snel uit beeld raken?. Een app moet deze kwetsbare groepen niet nog afhankelijker maken of zelfs op grotere afstand van de overheid zetten.
Een 'corona-app' klinkt als een positief instrument, dat bijdraagt aan de volksgezondheid. Maar werkt dit ook echt voor mensen die toch al onder de radar van de overheid proberen te blijven, of die slecht of geen Nederlands spreken of die laaggeletterd zijn?
Kennis over deze kwetsbare groepen is te vinden in de regio. Dat pleit voor apps die nadrukkelijk onderdeel zijn van regionale kennis-, zorg- en veiligheidssystemen.
In de regio weten hulpverleners en lokale overheden waar kwetsbare groepen zitten en hoe inwoners zich gedragen. Meer dan 80% van de data die burgers en professionals uitwisselen op gebieden van bijvoorbeeld mentale en fysieke gezondheid, gebeurt in de regio. Dat geldt ook voor informatie over mobiliteit: wie gaan wanneer op welke wijze naar werk, school, winkel of sport.
Verder zijn apps het meest effectief als ze live contact tussen burgers onderling en met hulpverleners versterken. Een app zoals VWS die voorstelt, is in wezen een verlengstuk van het werk van de GGD. Dus moet een corona-app burgers een laagdrempelige en betrouwbare contactmogelijkheid bieden met een hulpverlener.
Corona-apps zoals VWS die wil en sociale veiligheids-apps moeten de burger stimuleren om in zijn sociale netwerken en met professionals tot zelfstandig handelen te komen. Ofwel: de app moet leiden tot betere individuele beslissingen rond thema's als leefstijl, zorg en sociale veiligheid. Dat opent ook de mogelijkheid om beheerste stappen te maken richting 'het nieuwe normaal': een samenleving die open en vrij is, maar waarin we wel zorgvuldiger omgaan met onze leefomgeving, de mensen die ons lief zijn, en onze eigen gezondheid.
Wederopbouw
Al deze eisen zijn belangrijk om manieren te vinden hoe onze Nederlandse samenleving op een verstandige en beheerste wijze uit de 'intelligente lockdown' kan stappen, naar het 'nieuwe normaal'. Iets dat op sommige onderdelen misschien jaren kan gaan duren
Niet voor niets wordt de term 'wederopbouw' soms al genoemd, daarbij verwijzend naar de grote impact en naar de kansen die er liggen voor structurele verbeteringen. Hier ligt vooral een opdracht voor de verantwoordelijke wethouders in regionaal verband: sla in de Brabantse samenwerkingsverbanden de handen ineen; zorg dat er - in overleg met de veiligheidsregio's en zorgorganisaties - informatievoorziening op maat komt voor de burgers, op gebieden van leefbaarheid, welzijn, zorg en openbare veiligheid. De krachtige impuls vanuit het ministerie van VWS om tot een serie apps en verbeterde crisiscommunicatie te komen, geeft hen de wind nu stevig in de rug.
In de discussie over de apps gaat het vooral over de informatievoorziening tussen de overheidsdomeinen van gezondheid en veiligheid. Dit biedt kansen voor samenwerking, ook regionaal. Grijp die aan, zorg dat de Brabantse stadsregio's samen aan tafel komen bij VWS. Daarmee kan een effectievere informatievoorziening - in de vorm van een app - tot stand komen. Met als belangrijk bijeffect: een stimulans voor het innovatieve ecosysteem.
Kritiek
Tot slot weer even naar de 'app- athon' en de ontwikkeling van apps. Het KIVI (Koninklijk Instituut van Ingenieurs) en experts op gebied van ethiek en privacy leverden al constructieve kritiek op de plannen van VWS, waarvoor ik als vakgenoot heb meegetekend.
Het is goed dat er dergelijke apps komen, zeker voor de GGD's, maar staar je daar niet blind op. Privacy- en veiligheidseisen zijn uiteraard kernvoorwaarden, maar kijk vooral goed naar gebruikerseisen, naar inpassing in bestaande regionale informatiesystemen. Kijk waar apps kwetsbare mensen kunnen steunen in hun omgang met de zorg. En benut de kracht van de regio om met slimme Nederlandse apps een weg uit de intelligente lockdown te vinden.
Ben Kokkeler