Voor buitenlandse gedetineerden blijkt peer support belangrijk te zijn. Dit helpt om belemmeringen weg te nemen die zij ervaren bij de toegankelijkheid van gevangenisactiviteiten en diensten.
In het kader van het promotieonderzoek Foreigners involvement and Partipation in Prison Life is onderzocht wat de rol is van peer support als brug voor deelname van buitenlandse gedetineerden aan gevangenisactiviteiten en diensten.
Gevangenisactiviteiten en diensten
Deelname aan gevangenisactiviteiten zoals sport, bibliotheekgebruik, onderwijs en werk, en aan diensten zoals inzet van een psycholoog of arts, is een recht van alle gedetineerden. Buitenlandse gedetineerden ondervinden hierbij problemen, bijvoorbeeld door de verblijfsstatus, taalbeheersing, wachtlijsten, personeelstekorten en een overlap in activiteiten. Een uitzondering hierop vormt sport. Daar lijken taalgerelateerde problemen overwonnen te worden door non-verbale communicatie.
Peer support
Peer support omvat een breed scala aan rollen en regelingen. Daarmee bieden mensen, betaald of vrijwillig, directe, praktische hulp en ondersteuning aan andere gedetineerden. Peer support kan volgens de literatuur ingedeeld worden in formeel georganiseerde peer-based interventies en informele peer support. In Belgische gevangenissen zijn formeel georganiseerde peer-based interventies zelden beschikbaar. Daarom is in het onderzoek alleen gekeken naar informele peer support, zoals het geven van informatie aan elkaar, fungeren als tolk en dergelijke.
Vergroot peer support deelname aan activiteiten en diensten?
Gedetineerden zijn geïnterviewd om antwoord te krijgen op 2 vragen:
- Welke vormen van informele peer support worden gebruikt om buitenlandse gevangenen toe te leiden naar activiteiten en diensten?
- Welke vormen van informele peer support ontvangen buitenlandse gevangenen tijdens deelname aan activiteiten en diensten?
Uit de interviews kwam naar voren dat er veel informele peer support plaatsvond in de gevangenis. Het bieden van deze steun werd geassocieerd met positieve gevoelens. Duidelijk werd dat de informele steun belangrijk is voor nieuwe buitenlandse gedetineerden, onder andere omdat de informatie tijdens de introductie vaak niet voldoende is.
Verschillende typen support
Verschillende typen van informele peer support leidde gevangenen toe naar activiteiten: informatieve steun, instrumentele steun, emotionele steun en sociaal kameraadschap. Zo vormden medegevangenen een belangrijke bron van informatie over activiteiten en diensten, bijvoorbeeld over beschikbaarheid, inschrijving en frequentie. De steun ging soms verder door advies te geven over het belang van deelname. Toegang tot activiteiten en diensten werd ook makkelijker gemaakt door voor een ander te vragen de persoon op de wachtlijst te plaatsen, informatie over een activiteit te vertalen en dergelijke. Kameraadschap leidt gevangenen eveneens naar activiteiten. Deelname werd bijvoorbeeld gezien als een goede manier om tijd door te brengen met andere mensen, of om nieuwe mensen te leren kennen.
Ook tijdens deelname aan activiteiten blijkt informele peer support belangrijk. Met name informatieve steun, instrumentele steun en sociaal kameraadschap spelen een rol. Denk aan medegedetineerden die tijdens de activiteit uitleg geven over de uitvoering hiervan, of vertellen over andere interessante activiteiten en diensten.
Brug naar activiteiten
Informele peer support vergroot de toegankelijkheid van activiteiten en diensten. Belemmeringen zoals een gebrek aan informatie en taalproblemen zijn weg te nemen door steun van medegedetineerden. Enerzijds is dit positief, aan de andere kant roept dit ook de vraag op of gevangenissen erin slagen de behoeften te onderkennen van buitenlandse gedetineerden.
Het onderzoek is gefinancierd door het Vlaams Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, de Vakgroep Educatie Vrije Universiteit Brussel, de Vakgroep Orthopedagogie Universiteit Gent en het lectoraat Transmuraal Herstelgericht Werken.
Bron: Croux, F., De Donder, L., Claes, B., Vandevelde, S., Brosens, D. (2021). Peer support as a bridge for participation in prison activities and services: A qualitative study with foreign national prisoners. Criminology & Criminal Justice, (00), 1-21.