Nieuws

In opdracht van de Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer voerde het lectoraat Ondermijning van Avans Hogeschool onderzoek uit. Het rapport is op 14 januari 2021 aan de commissie aangeboden.

Tweede kamer ontvangt Monitor Agressie en Geweld Openbaar Bestuur
Politici en ambtenaren ervaren steeds vaker dat met (meer) agressie en geweld druk op hen wordt uitgeoefend. Om dit verschijnsel tegen te gaan startte het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het programma Veilige Publieke Taak (VPT). Dit programma omvat maatregelen om agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak te beperken en te voorkomen. De monitor Agressie en Geweld Openbaar Bestuur is onderdeel van dit programma en geeft inzicht in hoe agressie en geweld tegen politici en ambtenaren zich ontwikkelt. In opdracht van de commissie Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer hebben docent-onderzoekers van het Lectoraat Ondermijning en een student-assistent van de opleiding Bestuurskunde onderzocht in hoeverre de monitor Agressie en Geweld Openbaar Bestuur en de maatregelen uit het Programma Veilige Publieke Taak onder politici, bestuurders en ambtenaren bekend zijn. Middels een enquête en interviews is gekeken of en op welke wijze de maatregelen uit het programma decentraal zijn vormgegeven en welke reactie dit opleverde.

Kennis ontwikkelen én delen
Binnen het Expertisecentrum Veiligheid van Avans Hogeschool verricht het lectoraat Ondermijning praktijkgericht onderzoek, onder verantwoordelijkheid van lector Emile Kolthoff. Kolthoff, tevens hoogleraar Criminologie aan de Open Universiteit, onderzoekt samen met docenten-onderzoekers en studenten dit soort vraagstukken en ontwikkelt zo kennis voor de opdrachtgever én verrijkt met die kennis de opleiding van (toekomstig) professionals met deze nieuwe inzichten.

If you can’t stand the heat, stay out of the kitchen
Uit de enquête blijkt dat de monitor onder burgemeesters de meeste bekendheid geniet maar ook onder griffiers en gemeentesecretarissen is ongeveer de helft bekend met de monitor. De monitor lijkt vooral een functie te vervullen in het vergroten van de bewustwording en agendasetting rond het thema maar speelt slechts een kleine rol als aanjager van beleid. De maatregelen waarop door gemeenten beleid is gemaakt en geïmplementeerd zijn met name ‘Agressie en geweld altijd melden bij de werkgever’, ‘Incidenten van agressie en geweld worden altijd geregistreerd’ en ‘De werkgever doet altijd aangifte bij ernstige gevallen van agressie en geweld’. Ook hebben bijna alle gemeenten een organisatorische norm op basis waarvan medewerkers en publieke ambtsdragers weten waar de grenzen van gedrag van burgers liggen en wanneer zij moeten optreden. Wel blijft er sprake van een grijs gebied. Voor agressie en geweld tegen ambtenaren geldt veelal een zerotolerance beleid terwijl de burgemeesters, gemeentesecretarissen en griffiers voor zichzelf de grenzen enigszins oprekken. Een burgemeester hierover: “If you can’t stand the heat stay out of the kitchen’. Organisaties die niet of nauwelijks te maken hebben met incidenten, beschikken minder vaak over protocollen/huisregels en besteden minder aandacht aan het thema in vergelijking met organisaties die vaker met incidenten te maken hebben gehad. 

Integriteit
De roep om aandacht voor interne veiligheid neemt  toe. Diverse respondenten geven in de interviews expliciet aan zich op zeker moment bedreigd te hebben gevoeld door een collega. Zij benoemen daarbij misbruik van bevoegdheden en ongewenste omgangsvormen. Kolthoff: “Bedreigingen of agressie tussen medewerkers en/of bestuurders onderling zijn in de meeste gevallen tevens integriteitschendingen. Daarnaast kunnen invloeden van buitenaf de integriteit van de organisatie corrumperen. Het is wenselijk om de grenzen tussen acceptabel en onacceptabel gedrag bespreekbaar te maken. De diverse beroepsverenigingen zouden hierbij een voortrekkersrol kunnen vervullen”.  

Aanbevelingen en vervolgstappen
Op basis van het onderzoek is een aantal aanbevelingen gedaan, die betrekking hebben op de agendasetting / het zichtbaar maken van dit vraagstuk in de media, het versterken van het bewustzijn, scholing en training, samenwerking met politie en Openbaar Ministerie en het monitoren van de veiligheidsbeleving. De commissie Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer ontving het rapport op donderdag 14 januari 2021.