Nieuws

Omwonenden in de regio West-Brabant maken zich zorgen over de veiligheid rondom de kerncentrale in Doel. Ze willen het liefst af van de reactoren die vlak over de landsgrens met België liggen. De politiek wil dit eigenlijk ook. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want sluiten is helemaal geen optie zolang onze zuiderburen zo afhankelijk blijven van kernenergie. Daarnaast hebben ze ook helemaal geen alternatief voor grootschalige CO2-arme energieproductie. Moet de centrale eigenlijk wel sluiten? En hoe kan Nederland meer invloed uitoefenen? Samenwerking tussen de buurlanden lijkt de oplossing. Dat is beter voor het klimaat en de veiligheid.

Dit opiniestuk van Jack Doomernik, lector Smart Energy bij Avans Hogeschool, verscheen 24 januari 2018 in BN/DeStem.

De oudste kernreactoren in Doel dateren van 1975 en zijn eigenlijk einde levensduur en zouden ontmanteld moeten worden. Kerncentrales worden gebouwd voor een levensduur van 30 jaar, waarbij bij veel centrales 10 jaar extra wordt gegarandeerd. De oudste nucleaire productie-eenheden hebben inmiddels de 40 jaar overschreden.

Ondanks dat België in 2003 de wet op de kernuitstap is aangenomen om het gebruik van kernenergie voor elektriciteitsproductie af te bouwen, staat het terugdringen van de inzet van kernenergie dus stil.  Sterker nog, in 2015 is de wet omtrent de levensduurverlenging aangenomen, waardoor Doel 1 en 2 tot 2025 operationeel zullen blijven. De Europese Commissie heeft hier goedkeuring aan gegeven.

Oprekken

Het probleem is dat de zogeheten energiemix van België, de verdeling van kernenergie, fossiele energie en duurzame energie, zwaar op kernenergie leunt. En bij gebrek aan alternatieven kiest de overheid keer op keer de levensduur op te rekken. Deze wispelturige houding van België in combinatie met technische storingen en mankementen maken de Nederlanders logischerwijs nerveus.

Over de uitstel van de sluiting van vier jongere centrales is nog niets beslist. Bij ongewijzigd beleid is de verwachting dat België alle centrales na 2025 moet sluiten omdat ze verouderd zijn. De vraag is wat het masterplan is om het wegvallen van 6 Gigawatt aan productiecapaciteit die de kerncentrales opleveren dan op te vangen. Er is helemaal geen masterplan om het sluiten van één of meer kerncentrales op korte termijn op te vangen. Niet qua productiecapaciteit en niet qua CO2-uitstoot. Dat laatste is van groot belang om de afgesproken klimaatdoelstellingen te behalen; kernenergie produceert namelijk geen CO2.

België investeert wel in het opwekken van zonne-energie en windenergie op zee, maar dat is verre van voldoende. En op het vlak van fossiele energie, zoals aardolie, gas en steenkool is België volledig aangewezen op het buitenland. In 2017 was 66 procent van de opgewekte elektriciteit in België afkomstig van kerncentrales. Wind en zon hadden een aandeel van respectievelijk 5% en 3%. Hiermee kan België haar Europese doelstellingen op het gebied van CO2-uitstoot voor 2020 halen. Bij een sluiting van de kerncentrales in 2025 zou de CO2-uitstoot aanzienlijk stijgen.

De CO2-uitstoot in België zal dus fors zal stijgen als het wegvallende productievermogen door het sluiten van de kerncentrales in 2025 opgevangen moet worden door fossiele bronnen. Zelfs als tegen 2030 drie keer zo veel hernieuwbare energie beschikbaar is dan nu, is dat nog onvoldoende om de CO2-emissies onder het huidige niveau te brengen.

Dilemma

Hiermee staat België voor een behoorlijk dilemma. Enerzijds zal het afstappen van kernenergie de continuïteit en betaalbaarheid van de elektriciteitsproductie behoorlijk in gevaar brengen en zal dit gepaard gaan met verhoogde CO2-productie. Anderzijds vereist doorgaan met kernenergie om een groot plan om de huidige kerncentrales te vernieuwen en de veiligheidsaspecten opnieuw te bezien.

Het in 2016 verschenen rapport van PwC Enterprise Advisory analyseert de rol van kernenergie en hernieuwbare energie in de energietransitie tussen 2030-2050 in België. De conclusie van het rapport luidt dat het behoud van kernenergie, samen met de proactieve ontwikkeling van hernieuwbare energie, essentieel is om op termijn een koolstofarme elektriciteitsproductie te bereiken. Aan de veiligheidsaspecten en de afvalproblematiek wordt in de studie echter geen aandacht besteed.

Doel ligt een paar kilometer van de Nederlandse grens en hemelsbreed zo’n 70 kilometer ten zuidwesten van Breda. Met negen miljoen inwoners binnen een straal van 75 kilometer is de kerncentrale van Doel de Europese centrale die in het meest dichtbevolkte gebied ligt. Onlangs is in Nederland dan ook besloten tot het uitreiken van Jodium tabletten voor bewoners. In Bergen op Zoom en in de directe omgeving van de centrale in Borssele zijn ze hier zelfs al enige tijd aan gewend.

Realistisch

Het lijkt geen realistisch scenario om de huidige centrales op korte termijn te sluiten. Het is eerder waarschijnlijk dat er binnen 5 jaar een besluit genomen wordt voor verdere levensduurverlenging van de huidige centrales. Nederland kan weinig anders dan dit accepteren. Het is zelfs raadzaam om samen op te trekken met de Belgen om zodoende goed zicht te krijgen op de veiligheidsrisico’s, deze te beheersen en waar mogelijk invloed uit te oefenen op het veiligheidsbeleid.

Daarnaast is samenwerking van belang omdat die ook kan bijdragen om onze eigen klimaatdoelstellingen te halen door te profiteren van koolstofarme en relatief goedkope kernenergie. Zie de problematiek in Groningen en de teruggang van de gaswinning. Import van meer stroom uit kernenergie vanuit België biedt de mogelijkheid om het gebruik van fossiele brandstoffen voor elektriciteitsproductie verder terug te dringen en bijvoorbeeld de Amercentrale in Geertruidenberg eerder te sluiten. Nauwe samenwerking tussen de buurlanden is de enige optie om zowel de veiligheid te garanderen als het behalen van de klimaatdoelstellingen te bewerkstelligen.