Nieuws

Hoewel de criminaliteitscijfers dalen is het niet te veel gezegd dat onze samenleving kampt met een enorm geweldsprobleem. En dan heb ik het niet per se over vandalisme of liquidaties in de wereld van de georganiseerde misdaad. Het blijkt namelijk dat het meeste geweld dat bij instanties in beeld, komt zich afspeelt tussen slachtoffers en geweldplegers die elkaar kennen, sterker nog die een afhankelijkheidsrelatie met elkaar onderhouden.

Dit is een opiniestuk van Janine Janssen, lector Veiligheid in Afhankelijkheidsrelaties bij Avans Hogeschool.

Zo vallen er jaarlijks 200.000 slachtoffers van huiselijk geweld en 119.000 van kindermishandeling. Onlangs konden we in het Brabants Dagbald nog lezen dat Veilig Thuis Noordoost-Brabant zelfs kampt met wachtlijsten bij het afhandelen van meldingen hierover. Afhankelijkheidsrelaties zien we overigens niet alleen tussen partners, in het gezin en in de familie. Ook in instellingen zijn pupillen en ouderen afhankelijk van verzorgers. Van jong tot oud, een leven lang en in alle lagen van de samenleving kunnen mensen slachtoffer worden van geweld gepleegd door mensen die ze vertrouwen. Zowel mannen als vrouwen kunnen dader of slachtoffer zijn.

Zware dobber

Professionals in de veiligheidszorg hebben een zware dobber aan deze geweldsproblematiek. De hiervoor genoemde cijfers geven slechts een indruk van wat er aan geweld plaatsvindt. We zien echter niet alles. Dat bleek onlangs ook weer toen Micha de Winter, leider van de Commissie Onderzoek naar Geweld in de Jeugdzorg, met resultaten naar buiten kwam. Vanaf 1945 bleek met name dat in de jaren zestig en zeventig veel misstanden hebben plaatsgevonden, maar meer dan de helft van de slachtoffers heeft als kind nooit melding gemaakt van het geweld. Helaas ondervonden zij de rest van hun leven nog veel last van de gebeurtenissen in hun jeugd, uiteenlopend van sociale problemen op het gebied van relaties en werk tot en met fysieke problemen. Van geweld dat later in het leven plaats vindt, zoals (cyber)stalking of ander geweld tussen (ex)partners weten we uit onderzoek dat de gevolgen op lange termijn net zo heftig kunnen zijn. Geweld in de intieme sfeer is nooit een incident, het werpt altijd een akelig lange schaduw vooruit.

Grip op bestaan

Nu is het leven geen kettingreactie. Ook na indringende ervaringen met geweld kunnen slachtoffers en plegers van geweld een goed leven opbouwen. Als problemen tijdig gesignaleerd worden, kunnen professionals in de veiligheidszorg veel doen om mensen helpen het tij te keren en weer grip op hun bestaan te krijgen. Dat is het goede nieuws. We moeten ons echter wel realiseren dat we nogal wat vragen van professionals. Zij moeten mensen helpen barrières te overwinnen om hulp te zoeken. Schaamte en loyaliteitsgevoelens spelen dikwijls een rol. Je hang toch de vuile was buiten en als het om een familielid gaat, dan verstoor je het plaatje van de ideale familie. Wie weet neemt de pleger wel wraak. Zoals bekend zien ook hulpverleners zich bij tijd en wijle met agressie geconfronteerd. Bij geweld tegen ouderen door mantelzorgers zien we dat mensen vaak niet aan de bel durven te trekken, omdat ze bang zijn dat dan niemand meer voor hen zorgt. Soms zijn mensen al zo lang aan geweld blootgesteld, dat ze zich niet eens meer realiseren dat het hier niet om normaal gedrag gaat.

Complexe problemen

Als het geweld dan gezien is, moet er een plan op maat komen. Er wordt tegenwoordig ook wel gesproken over ‘multi-problem’- gezinnen, maar de eerlijkheid gebiedt mij te bekennen dat ik nog nooit iemand heb gezien die maar één probleem heeft. Om geweld te voorkomen of te stoppen krijgen hulpverleners onder meer te maken met opvoedingsproblemen, verslaving, schulden, psychische en psychiatrische ziektebeelden, taal- en cultuurverschillen, om er maar eens paar te noemen. Dit kan zich allemaal in één gezin of familie manifesteren. Dan is het de kunst om, overweldigd door die veelheid aan beïnvloedende factoren, de moed niet in de schoenen te laten zakken en ergens toch een beginnetje te gaan maken. Hulpverleners zijn ook maar mensen en kunnen zich overvraagd voelen. ‘Kan ik dit wel? Heb ik daar wel verstand van? Als het dan mis gaat, dan het heb ik het gedaan’ zegt een zacht maar aanhoudend stemmetje in het hoofd van velen. Die twijfel kan verlammen. Het mooiste is als mensen met complexe en gelaagde problemen op meer fronten tegelijk ondersteuning krijgen.

Maar de samenwerking in de veiligheidszorg heeft nogal wat voeten in aarde. De politie heeft met de vorming van een nationale politie een beweging naar centralisering gemaakt en tegelijkertijd is in het sociale domein de gemeente een belangrijke speler geworden. Deze fundamentele wijzigingen zijn gepaard gegaan met reorganisaties en ander organisatorisch geweld. Kortom, de kruitdampen zijn nog niet opgetrokken, terwijl de wijkagent, de mensen van Veilig Thuis en de gemeente wel geacht worden de handen ineen te slaan en naadloos samen te werken. Laten we onderkennen hoe moeilijk hun taak is en zuinig op onze hulpverleners zijn. We hebben ze hard nodig.

Congres Expertisecentrum Veiligheid

Op 21 december 2017 organiseert het Expertisecentrum Veiligheid van Avans Hogeschool het congres 'Van een leven vol geweld naar een geweldig leven'. De dilemma’s van hulpverleners en mogelijkheden om hun weerbaarheid te vergroten staan hier centraal. Kijk op de website van Avans voor het programma. Aan deelname zijn geen kosten verbonden, aanmelden is wel noodzakelijk.