50 procent van de bij chemotherapie gebruikte medicatie is afkomstig van een stofje uit de schors van de taxusplant: taxol. Door de grote vraag is een tekort ontstaan. Derdejaarsstudenten Chemie deden onderzoek naar een alternatief dat aanwezig is in de naalden van dezelfde plant.
Foto: Ilse Wolf
Lees hier het hele artikel van Punt
De meeste kankermedicijnen worden gemaakt in Azië. De producenten halen taxol uit de schors van de taxus. Een kostbaar proces en niet duurzaam want de planten gaan dood. Het is bekend dat 10-DAB, de stof die aanwezig is in taxusnaalden, ook gebruikt kan worden als basis voor een kankermedicijn. Taxuskwekers vroegen het lectoraat Analysetechnieken in de Life Sciences van Avans onderzoek te doen. “Normaal wordt al het snoeiafval gecomposteerd of verbrand.
Toen de kwekers hoorden dat in dit afval de basisstof van een geneesmiddel tegen kanker zit, wilden ze weten hoe dat gewonnen kan worden”, vertelt onderzoeksanalist en lid van de kenniskring Edward Knaven.
Magnetron
Derdejaarsstudenten Chemie in Breda, Bas van de Velde en Sam Compiet, onderzochten wat de optimale manier is om 10-DAB te winnen uit taxusnaalden. “De hoofdvraag van ons onderzoek was bij welke instelling van de magnetron je de grootste opbrengst hebt. Je moet daarbij denken aan de extractietijd, het vermogen, de hoeveelheid taxusnaalden per oplosmiddel en de temperatuur”, zegt Bas. De studenten hebben taxusnaalden gedroogd, tot poeder gemalen en daarna in een oplosmiddel gedaan. Verhitting in de magnetron zorgt ervoor dat je 10-DAB wint uit de naalden. De verschillende waarden die de studenten verkregen tijdens het practicumonderzoek hebben ze verwerkt in een wiskundig model. “Aan de hand daarvan hebben we berekend wat de optimale instellingen zijn”, zegt Sam.
Natuurproduct
“Het fijne van werken met een natuurproduct als taxus is dat het in tegenstelling tot een synthetische stof makkelijker te scheiden is”, zegt Bas. “De extractie is wel lastiger, omdat de plant veel stoffen bevat die met de extractie mee gaan”, vertelt Sam. De studenten halen 1,22 milligram 10-DAB uit 1 gram gedroogde Taxus. “Uit ons literatuuronderzoek is niet gebleken dat iemand anders dat al gelukt is. Het liefst zouden we dat ook wetenschappelijk publiceren, maar helaas beschikken wij nog niet over die mogelijkheden”, zegt Bas. Edward Knaven begrijpt het enthousiasme van de studenten. “Het onderzoek vanuit het lectoraat Analysetechnieken in de Life Sciences over taxus beslaat verschillende opleidingen zoals Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek en Chemie. Sam en Bas hebben op het gebied van analytische chemie een hoop bereikt en belangrijk werk geleverd. Om alle vragen vanuit het lectoraat te beantwoorden is echter nog meer onderzoek nodig.”
Maatschappelijke waarde
“Het onderzoek verbetert ons onderwijs, is belangrijk voor het werkveld en heeft een grote maatschappelijke waarde”, oordeelt Knaven. Het lectoraat wil voortborduren op het werk van de studenten en heeft een subsidieaanvraag ingediend bij de Stichting Innovatie Alliantie. Die stichting financiert praktijkonderzoek op hogescholen. “Het betreft een aanvraag van 20.000 euro”, zegt Knaven. In totaal heeft het lectoraat 30.000 euro nodig voor verder onderzoek, waarvan een deel door Avans wordt betaald. “Wij hebben het optimale punt benaderd, maar nog niet bereikt. Andere studenten kunnen doorgaan om het proces verder te optimaliseren”, besluit Sam.