De door raadselen omgeven kleur Maya-blauw intrigeert onderzoekers al decennia. Zo ook bij Avans Hogeschool. De verf die de Maya’s toentertijd aanbrachten op potten, muurschilderingen en beeldhouwwerken blijft namelijk al honderden jaren erg goed bewaard. Het project Levende Kleuren ontrafelde anno 2014 het geheim.
Op de Dutch Design Week in Eindhoven presenteerde Avans donderdag 23 oktober een bijzondere beschermtechniek voor natuurlijke kleurstoffen. Onderzoeker Pablo Contreras Carballada herontdekte namelijk de wijze waarop de Maya-indianen de kleur blauw langer houdbaar maakten. “Dus niet synthetisch, maar op een natuurlijk manier zoals honderden jaren geleden.”
Beschermend effect
Lang geleden ontwikkelden de Maya’s een methode om een blauw pigment te maken uit plantenextracten en een zeoliet, een soort klei. Dit mineraal heeft holtes, meestal met water gevuld. De door het Mayavolk waarschijnlijk per toeval ontdekte methode leegt zo’n holte waardoor ruimte ontstaat voor de blauwe kleurstof. De structuur biedt zo een beschermend effect tegen UV-straling.
“Het is ons gelukt dit na te bootsen met Maya-blauwe kleurstof, verkregen uit een wedeplant die we inkapselen in een zeoliet. Zo ontwikkelden we een langer houdbare natuurlijke kleurstof. Die dus minder snel verkleurt. Deze techniek zijn we nu ook aan het toepassen op rode en gele kleurstoffen”, aldus Contreras Carballada.
Veranderende kleuren in huis
Projectleider Jappe de Best geeft aan dat het onderzoek naar de Mayatechnieken voor kleurbehoud een belangrijk onderdeel vormt van Levende Kleuren. In dit project onderzoekt Avans hoe we natuurlijke kleurstoffen, vervaardigd uit paprikapitten, tuinbonen, aubergines en brandnetels, kunnen gebruiken in onze hedendaagse producten en ontwerpen.
De Best: “We willen de beleving in en het veranderen van kleur beschrijven, voorspellen en manipuleren. We ervaren de veranderende kleuren tijdens de jaargetijden als iets positiefs. We Kunnen dat ook in huis toepassen. Bijvoorbeeld een muur die na verloop van tijd een andere kleur aanneemt.”
Onderzoeksresultaten textiel en metaal
Het project Levende Kleuren is een bundeling van het lectoraat Biobased Products, het lectoraat Innovatie Bouwproces & Techniek en de kunstacademie AKV|St. Joost. Tijdens de Dutch Design Week toont Avans naast de Maya-techniek voor kleurbehoud verschillende andere onderzoeksresultaten.
Zo was Lisanne Verschueren aanwezig met haar afstudeerwerk over het verkleuren van textiel. Textiel dat zij bewerkte met bijvoorbeeld rode kool. Daarnaast presenteerde Michelle van der Poel haar werk geïnspireerd door kleur- en structuurverandering van metalen. Beiden studeerden afgelopen studiejaar af aan de AKV|St. Joost.