Breed opgezet expertisecentrum van Avans
Was duurzaamheid een paar jaar terug nog een begrip waar slechts een handjevol mensen warm voor liep, tegenwoordig is het big business. Willem den Ouden, directeur van het Expertisecentrum Duurzame Innovatie (EDI) gebruikt zelfs het woord ‘sexy’. Hij tikt op de kunststof achterkant van zijn mobiele telefoon en zegt: ‘Straks willen bedrijven als Apple helemaal geen plastic op oliebasis meer gebruiken. Als een plasticbedrijf daar nu niet op anticipeert, bestaat het over 10 jaar niet meer.’
Om studenten voor te bereiden op een maatschappij waarin people, planet en profit harmonieus met elkaar gecombineerd worden, heeft Avans het Expertisecentrum Duurzame Innovatie ingericht. Het is een van de 4 expertisecentra van het opleidingsinstituut. Binnen het centrum wordt onderzoek gedaan naar vraagstukken over slimme energie, bouwprocessen en zonnefolie. Hierbij zijn deskundigen uit het bedrijfsleven, onderzoekers, docenten en studenten betrokken. De nieuw verworven kennis wordt weer teruggebracht in het onderwijsprogramma.
De onderwerpen raken verschillende academies. Zo is duurzaamheid een onderwerp in onder meer de chemie, economie en technologie. Daarom zijn per vraagstuk docenten en studenten van uiteenlopende academies present. Willem den Ouden: ‘Grote partijen zien geld in duurzaamheid, maar ook de consument ziet er steeds meer de noodzaak van in. De olieprijs is bijvoorbeeld zo hoog, dat we daar alternatieven voor moeten zoeken. Bepaalde grondstoffen zijn niet meer te krijgen, daarom is hergebruik zinvol. Wij hebben de Chinezen altijd uitgelachen omdat zij onze oude computers wilden hebben, maar door die te demonteren hebben zij nu wel de grondstoffen waar wij om zitten te springen.’
Nieuwe accenten
Het onderwijs moet mee in deze maatschappelijke ontwikkelingen. ‘In het onderwijsprogramma zullen we accenten moeten verleggen’, stelt Den Ouden. ‘Bij een studie chemie zal het accent bijvoorbeeld niet langer op olie liggen, maar op het maken van koolstofverbindingen van planten. Bouwstudies richtten zich altijd op nieuwbouw, daar zal de focus wellicht meer op renovatie komen te liggen.’
Volgens Den Ouden staan studenten van nu meer open voor duurzaamheid dan mensen van zijn generatie. ‘Ze zijn minder bezig met ‘dit is van mij’ en ‘dat is van jou’. Ze lenen bijvoorbeeld sneller iets uit. Natuurlijk is dat gemakkelijker als je minder hebt. Een dure auto geef je minder snel mee dan een oude fiets. Toch is dat precies waar het hier om draait. Wij hebben ook steeds minder grondstoffen, het is zaak daar op een andere manier mee om te gaan.’ Den Ouden vervolgt: ‘De techneuten op onze academie snappen het allemaal wel. De grote slag is te winnen bij de harde economen, maar ook daar begint door te dringen dat duurzaamheid een product is. De grote bedrijven waar zij zich op richten zijn evengoed duurzaam ook al wordt dat door studenten niet altijd direct herkend. Maar het uitbannen van kinderarbeid en het terugbrengen van het gebruik van suiker zijn wel degelijk duurzaamheidthema’s.’
Gedragskant
Naast de technische kant is er ook de gedragskant. Duurzame producten kunnen tenslotte wel verkrijgbaar zijn, ze moeten ook gebruikt worden. Hoe dat werkt onderzoekt Avans samen met de gedragsstudies van Tilburg University en Hogeschool NHTV in Breda. Social innovation heet dat: samen werken aan een duurzame samenleving. Dat doet het EDI ook met Midpoint Brabant, maar dan gaat het over op welke manier bedrijven in de regio beter kunnen samenwerken. Niet meer tegen elkaar, maar mét elkaar.
‘Toen ik voor het eerst hoorde over social innovation had ik er geen hoge verwachtingen van’, vertelt Den Ouden. ‘Inmiddels ben ik ervan overtuigd dat dit juist veel gaat opleveren. Ik was lid van het team van alliantietrekkers van het klimaatschap. Daarin kwam ik samen met mensen uit de zorg, het waterschap en het onderwijs. Dan blijkt dat ze bij de GGD met een vraagstuk zitten rond hittestress. Het waterschap vertelt dan dat je met water en groen de temperatuur in een woongebied met acht graden omlaag kunt brengen. Als je elkaar niet tegenkomt dan weet je dat niet. Tilburg heeft het lef gehad om zulke ontmoetingen te organiseren. Ik vind wel dat de gemeente het nu wat los moet laten. Als één partij de trekker blijft, voelen andere partijen zich minder verantwoordelijk. De gemeente moet er op durven vertrouwen dat het ook goed komt als zij een stapje terug doet.’
Duurzame Academie
Avans wil de meest duurzame hogeschool van Nederland worden. Alle academies moeten daarom op verschillende terreinen aan duurzaamheidscriteria voldoen. Dat geldt voor de inkoop van kantoorartikelen, maar ook voor stages. Zo mogen studenten van Avans geen stage lopen bij een ‘vuil’ bedrijf. Voor 2015 is een aantal doelstellingen geformuleerd. Het Expertisecentrum Duurzame Innovatie doet op dat gebied onderzoek naar de kansen en mogelijkheden. Maar er is meer. Het EDI organiseert regelmatig een duurzaamheidscafé, waarvoor prominente sprekers worden uitgenodigd. Voor het EDI is dat de manier om met deskundigen en publiek te sparren. Voor alle studenten en overige geïnteresseerden houdt EDI bovendien een blog bij op edi-avans.nl/blog.
[artikel september 2013 door TM Magazine]