Onderschat de overheid weer de toestroom van migranten? Lector Sjaak Khonraad reageert in een artikel van Esther Wittenberg op de misstanden met migranten uit Oost-Europa. lees hier het volledige artikel.
Onderschat de overheid weer de toestroom van migranten?
Tilburg. Campings, bungalowparken en flats vol Midden- en Oost-Europeanen dreigen de woonwagenkampen van de 21ste eeuw te worden, vrezen deskundigen. ,,Er vormen zich mini-samenlevinkjes met eigen regels en wetten", zegt de Tilburgse hoogleraar straf- en vreemdelingenrecht Anton van Kalmthout. Directeur van het Leger des Heils Hans-Martin Don zegt: ,,Draai je hoofd weg en je kunt wachten op de rekening."Naar schatting 300.000 Midden- en Oost-Europeanen wonen in Nederland. Ze werken en wonen vooral in land- en tuinbouwgebieden in Noord-Brabant, Noord-Holland, Zuid-Holland en Flevoland. Vanaf januari 2014 komen er naar verwachting nog meer, want dan mogen ook Roemenen en Bulgaren hier vrijelijk werken.
Toch heeft de overheid geen coherent beleid om de immigranten wegwijs te maken en hun dezelfde rechten en plichten te geven als andere burgers in Nederland. In plaats daarvan wordt er weggekeken. En dat is gevaarlijk, leert de geschiedenis van woonwagenbewoners, zegt Sjaak Khonraad, lector Integrale Veiligheid aan de Avans Hogeschool. Hij is gepromoveerd op het Nederlandse woonwagenbeleid, waarbij de overheid woonwagenbewoners lange tijd wegstopte op grote regionale kampen. Een aantal woonwagenkampen is toen verworden tot vrijplaatsen waar politie en gemeente alleen maar met veel mankracht durven optreden. Khonraad: ,,Getto's waar niet gehandhaafd wordt, zijn ideale plekken voor mensen met minder goede bedoelingen. Voor je het weet zijn het uitvalsbases voor gedonder." En dan is de groep Midden- en Oost-Europeanen volgens hem groter én explosiever dan de groep woonwagenbewoners. ,,Ze komen uit landen waar 't vanzelfsprekend is de eigen weg te zoeken en de overheid te wantrouwen."
Er zijn al vrijplaatsen vol Midden- en Oost-Europeanen ontstaan, zoals camping Fort Oranje in Zundert. Die plekken zijn aantrekkelijk voor mensen met minder goede bedoelingen, zoals ronselaars voor criminele praktijken. Het 'gedonder' kondigt zich dan ook aan: denk aan de bendes Roemenen die deze zomer mobieltjes stalen op Gay Pride en bij festivals.
Nederland heeft de immigranten de komende, vergrijzende decennia hard nodig om de welvaart op peil te houden. Dus zullen we ons op de komst van arbeidsmigranten moeten instellen, zegt Van Kalmthout: ,,Doen we dat niet dan is dat funest voor de harmonie in onze samenleving."
De eerste generatie nieuwkomers vindt het tot daar aan toe om in een stacaravan te wonen en 12 uur per dag voor een hongerloontje te werken, omdat ze weet dat het thuis nog slechter was. De tweede generatie kijkt met Nederlandse ogen en raakt ontevreden, vreest Khonraad. ,,Die denkt: 'Oh, jullie laten het ons zelf uitzoeken? Nou, dan doen we dat ook'."
In 2004 traden 10 nieuwe landen toe tot de Europese Unie, 3 jaar later mochten mensen uit deze landen vrij in Nederland werken. Tussen 2004 en 2006 ontstonden zeker 5.000 uitzendbureaus die goedkope handen uit de nieuwe EU-landen illegaal aan het werk hielpen, blijkt uit het onderzoek Nieuwe grenzen, oude praktijken van onderzoeksbureau Research voor Beleid (2008). Die illegalen waren hard nodig in de agrarische sector, de bouw, de industrie.
Na de de openstelling van de grenzen in 2007 verlegden malafide uitzendbureaus volgens Research voor Beleid hun praktijken. Ze vroegen veel te hoge bedragen voor vervoer en woonruimte, overtraden de arbeidstijdenwet en betaalden niet conform de cao. In die tijd besloot Nederland om de grenzen voor Roemenen en Bulgaren niet open te stellen in 2009, maar in 2014. Zo kon Nederland zich beter voorbereiden.
Daar is weinig van terechtgekomen, leert het vernietigende onderzoeksrapport: Lessen uit recente arbeidsmigratie, dat een Kamercommissie in 2011 schreef. Nederland heeft volgens dit rapport de toestroom van arbeidsmigranten onderschat. ,,Nederland is niet in staat geweest de toestroom van arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa in goede banen te leiden", luidde de conclusie.
De Kamercommissie maande tot actie met het oog op de komst van Roemenen en Bulgaren in 2014, met enkele initiatieven als gevolg. In het Westland legden gemeenten bedrijven die met arbeidsmigranten werkten toeristenbelasting op als hun arbeiders zich niet bij de gemeente inschreven. Het aantal inschrijvingen nam drastisch toe. De minister van Sociale Zaken richtte vorig jaar een interventieteam Malafide Uitzendbureaus op, dat inmiddels al 85 uitzendbureaus heeft aangepakt. Maar van een duidelijk beleid is nog altijd geen sprake.
Hoe komt dat? Werkgevers zijn blij met de immigranten want die doen veelal werk waar Nederlanders niet voor zijn te porren, zelfs al zijn ze werkloos, bleek uit een Brabantse pilot van het UVW. Arbeidsmigranten klagen niet omdat het al snel beter is dan thuis. Begrijpelijk dat gemeenten, politie, welzijnswerk, vakbonden en arbeidsinspecteurs niet direct de urgentie voelen, zegt Khonraad. In het onderzoek Gevangen in Onmacht concludeerde hij: ,,Er is sprake van georganiseerde onverantwoordelijkheid: een spel van gedogen, noodoplossingen en naar elkaar wijzen."
Na 1900
De eerste kleine minderhedengroep waar Nederland begin vorige eeuw mee te maken kreeg, waren geen migranten, maar de woonwagenbewoners. Na de Tweede Wereldoorlog dwong de overheid hen bij elkaar te klitten op grote, regionale woonwagencentra. Dit beleid leidde tot massawerkeloosheid en criminaliteit, verpaupering. Er ontstonden getto's. Pas in 1999 kregen zij dezelfde rechten en plichten als gewone burgers.
Jaren 60
In de jaren 60 kwam de eerste grote migrantengroep: gastarbeiders uit Spanje, Italië, Marokko en Turkije. Er waren extra arbeidskrachten nodig om het land op te bouwen. De overheid ging er van uit dat zij na verloop van tijd naar hun land zouden terugkeren. Ze voerde geen ontvangstbeleid en regelde niks. Pas in 1983 verscheen de eerste minderhedennota. Eindelijk drong door dat de groep hier blijvend was. Tegen die tijd was een deel van de gastarbeiders aan de rafelrand van de samenleving beland.